ROADLESS

Τίτλος

ROADLESS
Περιοχές Άνευ Δρόμων και βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα

Έτος

2019 - 2020

Χρηματοδότηση

Μέτρο: Καινοτόμες δράσεις με τους πολίτες
Άξονας: Καινοτόμες δράσεις
Πρόγραμμα: Φυσικό περιβάλλον & καινοτόμες περιβαλλοντικές δράσεις 2018
39.831€

Συντονιστής

Εταίροι

Ομάδα έργου

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βασιλική Κατή, Επιστημονικά υπεύθυνη

Αντωνία Γαλάνη, Συντονίστρια προγράμματος

Δρ. Χριστίνα Κασσάρα, βιολόγος

Δρ. Χαρητάκης Παπαϊωάννου, βιολόγος

Δρ. Όλγα Τζωρτζακάκη, βιολόγος

Μαρία Ψαραλέξη, βιολόγος, Υπ. Διδάκτορας ΑΠΘ

Μαρία Πετρίδου, γεωπόνος, Υπ. Διδ. BCL/Π.I.

Monika Hoffmann, δασολόγος, Υπ. Διδάκτορας, Ακαδημίας Επιστημών Πολωνίας

Τίτλος

NATLAND
Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές στην Ελλάδα
(SEBI 13)

Έτος

2021-2022

Χρηματοδότηση

Μέτρο: Φυσικό περιβάλλον και καινοτόμες δράσεις
85.000€

Συντονιστής

Ομάδα έργου

Καθηγήτρια Βασιλική Κατή, Επιστημονικά υπεύθυνη

Αντωνία Γαλάνη, βιολόγος            

Δρ. Χριστίνα Κασσάρα, βιολόγος

Δρ. Χαρητάκης Παπαϊωάννου, βιολόγος

Δρ. Όλγα Τζωρτζακάκη, βιολόγος

Μαρία Ψαραλέξη, βιολόγος, Υπ. Διδάκτορας ΑΠΘ

Μαρία Πετρίδου, γεωπόνος, Υπ. Διδ. BCL/Π.I.

Δημήτρης Γκότσης, Μηχανικός

Στράτος Παπαντωνίου, Μεταπτυχιακός φοιτητής (BCL)

 

Να σταματήσει ο κατακερματισμός του τοπίου από την εξάπλωση των δρόμων και η επακόλουθη απώλεια της βιοποικιλότητας στα φυσικά οικοσυστήματα στην Ελλάδα

Δεν είναι τυχαίο ότι η εποχή της κρίσης της βιοποικιλότητας συμβαίνει ταυτόχρονα με την πιο εκρηκτική εξάπλωση των δρόμων στην ανθρώπινη ιστορία. Με το μήκος των ασφαλτοστρωμένων δρόμων να προβλέπεται να αυξηθεί κατά 60% έως το 2050, η εξάπλωση των δρόμων είναι βασικός μοχλός που ενεργοποιεί ή επιταχύνει την αλλαγή χρήσης γης, η οποία και αναγνωρίζεται ως η κορυφαία απειλή για τη μείωση της βιοποικιλότητας παγκοσμίως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τη μια πλευρά, η υποδομή των οδικών δικτύων είναι γνωστό ότι προάγει την οικονομική ανάπτυξη και την ανθρώπινη ευημερία, αλλά από την άλλη προκαλεί αλλαγή χρήσης γης, κατακερματισμό, αύξηση της τεχνητής γης, χημική ρύπανση, υδρολογική διαταραχή, διάβρωση του εδάφους, επιτάχυνση των βιολογικών εισβολών, θνησιμότητα των ζώων, υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και άλλες συχνά μη αναστρέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στην άγρια ζωή και στη λειτουργία των οικοσυστημάτων. Η ανθρωπότητα εξαρτάται από τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και ως εκ τούτου απειλείται από την κατάρρευσή τους. Η διατήρηση των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) αναγνωρίζεται ως ένα αποτελεσματικό και φθηνό εργαλείο για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των ωφελειών της για τον άνθρωπο.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η Ελλάδα είναι λιγότερο κατακερματισμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά παρουσιάζει μεγαλύτερη ταχύτητα αύξησης του κατακερματισμού της. Η έρευνα αξιολογεί το βαθμό του κατακερματισμού της Ελλάδας με βάση τον αριθμό και την έκταση των ΠΑΔ. Οι ΠΑΔ είναι εκείνα τα τμήματα ξηράς άνω του 1 τ.χλμ που απέχουν τουλάχιστον 1 χλμ από τον πλησιέστερο δρόμο. Εργαζόμαστε στη διεπαφή επιστήμης-πολιτικής προτείνοντας τη θεσμική θωράκιση των μεγάλων ΠΑΔ καθώς και των νησιών χωρίς δρόμους, ως φυσικές περιοχές με υψηλή οικολογική, φυσική και αισθητική αξία που θα πρέπει να προστατεύονται από την υποβάθμιση και τον κατακερματισμό.

Το BCL έχει αναλάβει δύο έργα (ROADLESS, NATLAND) για την παράδοση του εθνικού χάρτη των Περιοχών Άνευ Δρόμων της Ελλάδας, την ενημέρωση του ευρωπαϊκού δείκτη SEBI 13 και την παροχή επιστημονικών στοιχείων και κατευθυντήριων γραμμών για την ενσωμάτωση των ΠΑΔ στην εθνική περιβαλλοντική πολιτική και χωροταξικό σχεδιασμό.

Δραστηριότητες έργου ROADLESS:

  • Χαρτογράφηση των δρόμων και οριοθέτηση των εκτεταμένων ΠΑΔ (πάνω από 50 τ.χλμ) με χρήση GIS
  • Ανάλυση χωρικών δεδομένων των πολυγώνων ΠΑΔ ως προς το δίκτυο Natura 2000
  • Οικολογική μοντελοποίηση για την αξιολόγηση της συμβολής των ΠΑΔ στη διατήρηση της άγριας πανίδας, θεωρώντας ως περίπτωση τον πληθυσμό του αγριόγιδου (Rupicapra rupicapra balcanica) στο βουνό Τύμφη (είδος που προστατεύεται από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ)
  • Σύνθεση των αποτελεσμάτων σε μια τελική έκθεση σχετικά με τη χρήση των εκτεταμένων ΠΑΔ στον εθνικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό
  • Ευαισθητοποίηση του κοινού και διάδοση των αποτελεσμάτων τόσο στην επιστημονική κοινότητα (βάσεις δεδομένων, δημοσιεύσεις) όσο και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στην κοινωνία (ιστότοπος, εκλαϊκευμένη επιστήμη, ερωτηματολόγιο, σύνοψη πολιτικής, βίντεο)

 

Δραστηριότητες του έργου NATLAND:

  • Χαρτογράφηση των δρόμων και εντοπισμός όλων των περιοχών άνευ δρόμων στην Ελλάδα (πολύγωνα > 1 τ.χλμ)2
  • Εντοπισμός των νησιών χωρίς δρόμους οποιουδήποτε μεγέθους
  • Ενημέρωση του Ευρωπαϊκού Δείκτη SEBI 13 για την Ελλάδα «Κατακερματισμός φυσικών και ημιφυσικών οικοσυστημάτων» και του σχετικού κεφαλαίου της εθνικής έκθεσης για το περιβάλλον
  • Σύνθεση των αποτελεσμάτων της έρευνας σε μια τελική έκθεση σχετικά με τη χρήση των αδιατάρακτων φυσικών περιοχών (περιοχές άνευ δρόμων και περιμετρική ζώνη 1 χλμ γύρω από αυτές) στην εθνική περιβαλλοντική πολιτική και χωροταξικό σχεδιασμό
  • Ευαισθητοποίηση του κοινού και διάδοση των αποτελεσμάτων στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στην ευρύτερη κοινωνία (ιστότοπος, εκλαϊκευμένη επιστήμη,, σύνοψη πολιτικής, διαδικτυακές ομιλίες)

 

Βάσεις δεδομένων

Περιγραφή: Η βάση δεδομένων παρουσιάζει τις περιοχές χωρίς δρόμους της Ελλάδας (5/2022) σε μορφή kmz (Google Earth). Ως Περιοχή Άνευ Δρόμων ορίζεται κάθε χερσαία τμήμα με μέγεθος μεγαλύτερο από 1 τ.χλμ. που απέχει τουλάχιστον 1 χλμ. από τον πλησιέστερο δρόμο. Ο χάρτης παρουσιάζει τις 389 ΠΑΔ της Ελλάδας (Roadless_Areas_WGS84.kmz) ανάλογα με το μέγεθός τους (1-10 τχλμ, 10-50 τχλμ και πάνω από 50 τχλμ). Ως Αδιατάρακτη Φυσική Περιοχή (ΑΦΠ) ορίζεται κάθε ΠΑΔ με την περιφερειακή της ζώνη ενός χιλιομέτρου. Πρακτικά η ΑΦΠ είναι κάθε χερσαία περιοχή άνω των 2 τ.χλμ. χωρίς δρόμους, είτε αυτή βρίσκεται στην ηπειρωτική, είτε στη νησιωτική χώρα. Κάθε ΑΦΠ περιλαμβάνει μία ΠΑΔ. Ο χάρτης παρουσιάζει τις αντίστοιχες 389 ΑΦΠ της Ελλάδας (Undisturbed_Natural_Areas_WGS84). Νησιωτική Αδιατάρακτη Φυσική Περιοχή ή Νησί Άνευ Δρόμων ορίζεται κάθε νησί που δεν έχει καθόλου δρόμους σε όλη την έκτασή του, ανεξάρτητα από το μέγεθός του. Ο χάρτης παρουσιάζει τα 3518 νησιά χωρίς δρόμους της Ελλάδας (Roadless islands). Σημειώνεται πως ο χάρτης περιλαμβάνει και τις 6 περιοχές που θεσμοθετήθηκαν ως ΠΑΔ. Το αρχείο “File contents” περιέχει επεξηγήσεις των πεδίων που φαίνονται στο χάρτη. Είναι ο πλήρης εθνικός χάρτης των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αξιοπιστία.

Όροι χρήσης βάσης δεδομένων: Λόγω της πολιτικής και κοινωνικής σημασίας του εθνικού χάρτη των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας που παράχθηκε από το έργο NATLAND, η γεωχωρική βάση δεδομένων (μορφή αρχείων kml προσβάσιμα από Google Earth), διατίθεται ανοιχτά για κάθε μη εμπορική χρήση πλην της ερευνητικής. Η βάση μπορεί να χρησιμοποιηθεί με χρήση της προτεινόμενης αναφοράς της, για λόγους: (α) προστασίας της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημικών υπηρεσιών, (β) προώθησης σχετικής νομοθεσίας, (γ) χρήσης στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Ειδικών Οικολογικών Αξιολογήσεων, του αναμενόμενου εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού για τις ΑΠΕ και άλλων έργων και δραστηριοτήτων, και λοιπών μελετών, (δ) χρήσης στο πλαίσιο γνωμοδοτήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες για έργα και δραστηριότητες, (ε) χρήσης τους στις δημόσιες διαβουλεύσεις από πολίτες, ΜΚΠΟ και άλλους φορείς κ.α. Είναι επίσης διαθέσιμη στο ευρύ κοινό εδώ.

Περιγραφή: Η βάση δεδομένων παρουσιάζει τις περιοχές άνευ δρόμων (ΠΑΔ) της Ελλάδας (2/2020) σε μορφή kmz (Google Earth). Ως ΠΑΔ ορίζονται εκείνα τα χερσαία τμήματα με μέγεθος μεγαλύτερο από 1 τ.χλμ. που απέχουν τουλάχιστον 1 χλμ. από τον πλησιέστερο δρόμο. Ο χάρτης παρουσιάζει τις 1.115 ΠΑΔ, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 4,99% της ελληνικής γης. Περιλαμβάνει δεδομένα υψηλής και μεσαίας αξιοπιστίας. Τα κόκκινα πολύγωνα υποδεικνύουν τις ΠΑΔ με έκταση ≥50 τ.χλμ (δεδομένα υψηλής αξιοπιστίας). Καλύπτουν το 0,51% της ελληνικής γης και βρίσκονται σε έξι απομακρυσμένα βουνά: τα Λευκά Όρη, την Τύμφη, τον Όλυμπο, τον Ταΰγετο, το Σάος και τον Σμόλικα. H παρούσα βάση είναι προϊόν του έργου ROADLESS. Είναι συνδεδεμένη με τη σχετική διεθνή δημοσίευση (Kati et al. 2020. Biol. Cons] και χρησιμοποιήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση για τη θέση νέας νομοθεσίας υπό τον τίτλο «απάτητα βουνά», προσφέροντας αυστηρή προστασία σε όλες τις εκτεταμένες ΠΑΔ (εκτός του Ολύμπου που προστατεύεται ήδη από πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα), πλέον μιας μικρότερης ΠΑΔ (όρος Χατζή). Τα πορτοκαλί πολύγωνα υποδείκυαν τις ΠΑΔ με εμβαδόν 1-50 τ.χλμ και ήταν μέτριας αξιοπιστίας, γιατί οι δρόμοι τους δεν είχαν χαρτογραφηθεί πλήρως. Η παρούσα βάση v1 δεν χρησιμοποιείται πια λόγω της αντικατάστασής της με τη νέα έκδοση (v2) που περιλαμβάνει πλήρως πλήρως αξιόπιστα δεδομένα για όλες τις ΠΑΔ της Ελλάδας.

Διεθνείς δημοσιεύσεις

Η διατήρηση των οικοσυστημάτων υψηλής οικολογικής ακεραιότητας αποτελεί καίριο στόχο των στρατηγικών για τη Βιοποικιλότητα, συνάδοντας με το στόχο του 10% του εδάφους σε καθεστώς αυστηρής προστασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Συνιστούμε τη χαρτογράφηση των περιοχών άνευ δρόμων για την οριοθέτηση των περιοχών της άγριας φύσης και για την παρακολούθηση της προόδου ως προς την απώλεια των φυσικών οικοσυστημάτων. Χαρτογραφήσαμε τις περιοχές άνευ δρόμων της Ελλάδας και αξιολογήσαμε τα οικολογικά τους χαρακτηριστικά. Καταλαμβάνουν το 6,1% της Ελλάδας και περιλαμβάνουν 451 πολύγωνα άνω του 1 km2: 389 πολύγωνα και 62 νησιά εξολοκλήρου άνευ δρόμων. Οι περιοχές άνευ δρόμων βρίσκονται στα βουνά και στα νησιά. Είναι ανεκμετάλλευτες (χωρίς τεχνητή γη), αδιατάρακτες (χωρίς σημαντικές πιέσεις, <1 % γεωργική δραστηριότητα, χαμηλός δείκτης ανθρώπινης επιρροής) και φυσικές (>99 % της φυσικής και ημιφυσικής κάλυψης βλάστησης, 68 % αλληλοεπικάλυψη με το δίκτυο Natura 2000). Βρίσκονται επίσης σε τοπία με χαμηλό δείκτη κατακερματισμού. Οι περισσότερες περιοχές άνευ δρόμων (302) ήταν μεγαλύτερες από 10 km2. Οι μεγαλύτερες σε έκταση περιοχές απαντώνται περισσότερο σε ψηλότερα υψόμετρα και σε πιο απότομες κλίσεις, έχουν χαμηλότερο δείκτη ανθρώπινης επιρροής και καλύτερη κάλυψη από το δίκτυο Natura 2000. Οι περιοχές άνευ δρόμων επέδειξαν αυξημένη σθεναρότητα έναντι της απώλειας της φυσικότητας και των πυρκαγιών (2,5 φορές χαμηλότερο ποσοστό καμένης γης από τον εθνικό μέσο όρο), αλλά ήταν ευάλωτες στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, και ιδιαίτερα των αιολικών πάρκων (33 % των περιοχών άνευ δρόμων μπορεί να επηρεαστούν). Υποστηρίζοντας την πολιτική για τις περιοχές άνευ δρόμων, προτείνουμε τη χρήση των περιοχών άνευ δρόμων για την οριοθέτηση των αυστηρά προστατευόμενων ζωνών στην ΕΕ (και την Ελλάδα), για τη χαρτογράφηση των πρωτογενών αρχέγονων δασών και για τον εντοπισμό νέων υποψήφιων προστατευόμενων περιοχών. Συνιστούμε ανεπιφύλακτα την επανεξέταση του σχεδίου REPowerEU για τον ορισμό των περιοχών άνευ δρόμων ως περιοχές απαγόρευσης ανάπτυξης σχετικών υποδομών.

Στις 18 Ιανουαρίου 2022, η ελληνική κυβέρνηση απαγόρευσε την κατασκευή δρόμων σε έξι ορεινές Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) του δικτύου Natura 2000, δίνοντας το έναυσμα για μια ευρύτερη εθνική πολιτική των ΠΑΔ (1). Η εξάπλωση των δρόμων είναι βασικός καταλύτης της αλλαγής της χρήσης γης, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τη βιοποικιλότητα παγκοσμίως (2). Για χρόνια, οι επιστήμονες ζητούσαν να σταματήσει η επέκταση των υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δρόμων, για την προστασία της βιοποικιλότητας (3–6), με μικρή επιτυχία. Η πολιτική της Ελλάδας πρέπει να λειτουργήσει ως πρότυπο για την ΕΕ.

Η Ευρώπη είναι η πιο κατακερματισμένη ήπειρος στον κόσμο από τους δρόμους (4). Ωστόσο, η ΕΕ δεν έχει θεσπίσει μέχρι στιγμής νομοθεσία για την προστασία των φυσικών της οικοσυστημάτων από νέες διανοίξεις δρόμων, όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες για τα δάση τους με Roadless Area Conservation Rule 2001 (5, 6). Το 2011, η ΕΕ έθεσε στόχο να εξαλείψει τη μετατροπή νέας γης σε τεχνητή γη έως το 2050 (γνωστή ως ορόσημο “no net land take”) (7), αλλά ο στόχος δεν ήταν νομικά δεσμευτικός. Στα χρόνια που πέρασαν, η γη συνεχίζει να μετατρέπεται σε τεχνητή γη, η σφράγιση του εδάφους αυξάνεται, ο κατακερματισμός του τοπίου και η αλλαγή χρήσης γης έχουν αυξηθεί και η χερσαία βιοποικιλότητα συνεχίζει να μειώνεται (8). Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα 2030 δεσμεύεται να προστατεύσει νομικά τουλάχιστον το 30% της χερσαίας έκτασης της ΕΕ, αλλά δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του κατακερματισμού από τους δρόμους (9). Το σχέδιο θα διαθέσει δισεκατομμύρια ευρώ για τη φύτευση δέντρων και την αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, αλλά θα αφήσει τα φυσικά οικοσυστήματα ευάλωτα σε νέους δρόμους και έργα που καταναλώνουν γη. Αυτή η σύγκρουση είναι ιδιαίτερα έντονη στις πλούσιες σε βιοποικιλότητα ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα, οι οποίες έρχονται αντιμέτωπες με την ταχεία επέκταση των υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε οικολογικά ευαίσθητες ζώνες (10, 11).

Η Ευρώπη είναι μια πυκνοκατοικημένη ήπειρος που εξακολουθεί όμως να διατηρεί μεγάλες εκτάσεις φυσικών μη κατακερματισμένων περιοχών (12). Η ΕΕ θα πρέπει να υιοθετήσει μια Ευρωπαϊκή πολιτική ΠΑΔ (5) παρόμοια με την ελληνική νομοθεσία. Οι ΠΑΔ θα πρέπει να ενσωματωθούν στα κριτήρια για την επέκταση, τη διασύνδεση και την αυστηρή προστασία τμημάτων του δικτύου Natura 2000 και θα πρέπει να θεωρηθούν ως προληπτικοί στόχοι αποκατάστασης (9). Το ελληνικό παράδειγμα θα μπορούσε να προσφέρει μια αποτελεσματική, απλή και οικονομικά αποδοτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση τόσο της κλιματικής αλλαγής όσο και της κρίσης βιοποικιλότητας στην ΕΕ.

[1] Biodiversity Conservation Lab, University of Ioannina, “Roadless” (2022); https://bc.lab.uoi.gr/en/research/projects/roadless/. [2] S. Díaz et al., Science 366, eaax3100 (2019). [3]W. F. Laurance et al., Nature 513, 229 (2014). [4] P. L. Ibisch et al., Science 354, 1423 (2016).[5] V. Kati et al., Biol. Conserv. 252, 108828 (2020).[6] N. Selva et al., Environ. Manage. 48, 865 (2011). [7] European Union, “Science for environmental policy. Future brief: No net land take by 2050?” (2016); https://ec.europa.eu/environment/integration/research/newsalert/pdf/no_net_land_take_by_2050_FB14_en.pdf. [8] European Environmental Agency, “The European environment-state and outlook 2020: Knowledge for transition to a sustainable Europe” (2019); www.eea.europa.eu/soer/2020. [9] European Commission, “EU Biodiversity Strategy for 2030” (2020); https://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/strategy/index_en.htm. [10] D. Serrano et al., Science 370, 1282 (2020). [11] V. Kati et al., Sci. Tot. Environ. 768, 144471 (2021). [12] European Environmental Agency, “Landscape fragmentation pressure and trends in Europe” (2021); www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/mobility-and-urbanisation-pressure-on-ecosystems-2/assessment.

Η αλλαγή της χρήσης γης αποτελεί την κορυφαία απειλή για την απώλεια της βιοποικιλότητας και η επέκταση των δρόμων βασικό γενεσιουργό αίτιο αυτής παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον πρόσφατο δείκτη κατακερματισμού του τοπίου (LFI), η Ελλάδα είναι λιγότερο κατακερματισμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά παρουσιάζει υψηλότερο ρυθμό αύξησης του κατακερματισμού της. Αναπτύξαμε το δείκτη RFI (Roadless Fragmentation Indicator) για την παρακολούθηση του ρυθμού του κατακερματισμού στα πιο φυσικά οικοσυστήματα. Ο δείκτης RFI υπολογίζει το ποσοστό της γης που καλύπτεται από Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ), δηλαδή τα τμήματα γης άνω του 1 km2 που απέχουν περισσότερο από 1 km από τον πλησιέστερο δρόμο. Με βάση τον εθνικό χάρτη των ΠΑΔ της Ελλάδας, εντοπίζονται 1115 ΠΑΔ που ταξινομούνται κατά μέγεθος (1-256 km2) και συνολικά καλύπτουν λιγότερο από το 5% της χερσαίας έκτασης της χώρας. Ο δείκτης RFI αντανακλά την φυσικότητα των οικοσυστημάτων, είναι σημαντικά υψηλότερος στο δίκτυο Natura 2000 και παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία σε λιγότερο κατακερματισμένες ζώνες. Έξι βουνά (0,51% της ελληνικής γης) έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό χωρίς δρόμους (ΠΑΔ > 50 km2) και θα πρέπει να προστατευτούν αναλόγως. Ζητούμε μια ξεκάθαρη πολιτική μείωσης των δρόμων με μια νέα νομοθεσία (European Roadless Rule) που θα προστατεύει θεσμικά τουλάχιστον το 2% του ευρωπαϊκού εδάφους ως ζώνες άνευ δρόμων. Ζητούμε επίσης να μην υπάρξει περαιτέρω αδικαιολόγητη επέκταση των δρόμων στα πιο φυσικά και λιγότερο κατακερματισμένα οικοσυστήματα, ως μέτρο που θα πρέπει να ενσωματωθεί σε όλους τους τομείς της πολιτικής της Ευρώπης και ιδίως στον χωροταξικό σχεδιασμό αναπτυξιακών έργων. Παρουσιάζουμε έναν οδηγό πέντε βημάτων για την εφαρμογή της ως άνω πολιτικής στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ως μέτρο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της μείωσης της βιοποικιλότητας.

Το Βαλκανικό αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica) είναι ένα προστατευόμενο είδος με ανεπαρκή-κακή (U2) κατάσταση διατήρησης στην Ελλάδα. Η μελέτη μας διερευνά το εποχιακό πρότυπο χρήσης χώρου (seasonal range use pattern), τη δημογραφία και την επιλογή του ενδιαιτήματος σε μια περιοχή του δικτύου Natura 2000, το όρος Τύμφη. Για το σκοπό αυτό, εξετάσαμε 1168 παρατηρήσεις που ελήφθησαν από έξι εποχιακές καταμετρήσεις (2002: τέσσερις εποχές, 2014 και 2017: φθινόπωρο). Πραγματοποιήσαμε ανάλυση ENFA (Ecological Niche Factor Analysis) χρησιμοποιώντας 16 περιβαλλοντικές μεταβλητές συμπεριλαμβάνοντας και την ανθρώπινη όχληση. Το είδος χρησιμοποιούσε ετησίως μια έκταση 6491 εκταρίων (25% της περιοχής μελέτης), ακολουθώντας το τυπικό πρότυπο χρήσης του χώρου και παρουσίασε συναθροιστική κατανομή με την ελάχιστη εποχιακή έκταση χρήσης χώρου το Φθινόπωρο κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής. Το όρος Τύμφη φιλοξενούσε 469 άτομα το 2017 (το μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ελλάδα), ο οποίος αυξήθηκε κατά 3,55 φορές από το 2002. Το είδος επέλεγε μεγαλύτερα υψόμετρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, τα πευκοδάση έναντι των πλατυφύλλων δασών το χειμώνα και απέφευγε πλαγιές με νότιο προσανατολισμό. Τα αποτελέσματά μας υποστηρίζουν την υπόθεση αποφυγής του ανθρωπογενούς κινδύνου, καθώς το είδος επέλεγε πάντα απομακρυσμένες περιοχές μακριά από δρόμους, ανθρώπινους οικισμούς και περιοχές που πραγματοποιείται η θήρα. Στην Ελλάδα, το 40% της περιοχής κατανομής του του εμπίπτει σε περιοχές που απαγορεύεται η θήρα (16,5% της χώρας). Χρειάζεται μια εθνική πολιτική διατήρησης για το είδος με επίκεντρο τη διατήρηση και την αύξηση των περιοχών χωρίς δρόμους και των περιοχών απαγόρευσης της θήρας εντός της κατανομής του Βαλκανικού αγριόγιδου σε εθνικό επίπεδο. [Δημοσίευση ανοιχτής πρόσβασης].

Διαδικτυακά σεμινάρια/Συνέδρια

Η διατήρηση οικοσυστημάτων υψηλής οικολογικής ακεραιότητας αποτελεί στόχο της Παγκόσμιας Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα, συνάδοντας με το στόχο της αυστηρής προστασίας του 10% του εδάφους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Παρουσιάζουμε τον εθνικό χάρτη των Αδιατάρακτων Φυσικών Περιοχών χωρίς δρόμους (ΑΦΠ) της Ελλάδας (https://bc.lab.uoi.gr/el/research/projects/roadless/). Καλύπτουν το 6.1% της Ελλάδας (451 περιοχές) και βρίσκονται κυρίως στα βουνά και τα νησιά: 256 στην ηπειρωτική Ελλάδα, 133 στα νησιά, και 62 είναι νησιά εξολοκλήρου άνευ δρόμων (ΝΑΦΠ). Οι περισσότερες νησίδες έκτασης μικρότερης του ενός τ.χλμ δεν έχουν δρόμους (96%: 3456 νησίδες).

Οι ΑΦΠ/ΝΑΦΠ δεν έχουν τεχνητές εκτάσεις, είναι αδιατάρακτες (γεωργική δραστηριότητα 99% της έκτασής τους καλύπτεται από δάση και ημιφυσικές εκτάσεις). Το 68% και 86% της έκτασης των ΑΦΠ και ΝΑΦΠ αντίστοιχα εμπίπτει στο δίκτυο Natura 2000. Aπαντώνται επίσης σε τοπία με χαμηλό δείκτη κατακερματισμού. Είναι ανθεκτικές στην απώλεια της φυσικότητας και στις πυρκαγιές. Οι πυρκαγιές έκαψαν το 1.6% της έκτασης των δασών και ημιφυσικών εκτάσεών τους την περίοδο 2008-2022, αλλά το ποσοστό ήταν 2.7 φορές μεγαλύτερο στα αντίστοιχα οικοσυστήματα με δρόμους της Ελλάδας (4.3%). Οι περισσότερες περιοχές (302) έχουν έκταση άνω των 10 τ.χλμ και ικανοποιούν τα κριτήρια θεώρησής τους ως άγριες φυσικές περιοχές (wilderness). Η διείσδυση των ΑΠΕ απειλεί τις μισές ΑΦΠ (48%) και το ένα τρίτο των ΝΑΦΠ (33%).

Υποστηρίζουμε τη χρήση των ΑΦΠ/ΝΑΦΠ (α) στην οριοθέτηση των αυστηρά προστατευόμενων ζωνών του δικτύου Natura, (β) στον εντοπισμό, χαρτογράφηση και προστασία των πρωτογενών-παλαιών δασών, (γ) στην επέκταση του δικτύου προστατευόμενων περιοχών, (δ) στην προστασία των φυσικών τοπίων, και (ε) στην οριοθέτηση ζωνών αποκλεισμού νέων υποδομών και αναπτυξιακών έργων στα χωροταξικά σχέδια. Προτείνουμε μια οριζόντια εθνική νομοθεσία προστασίας του τοπίου, με επίκεντρο τις 302 άγριες φυσικές περιοχές της Ελλάδας.

Road sprawl is a key catalyst of land-use change, the greatest threat to biodiversity worldwide, and its negative impacts on biodiversity and ecosystem function are well documented. Although Europe is the most fragmented continent of the world, the reduction of fragmentation from roads and artificial land does not appear in the key commitments of the European Biodiversity Strategy. In January 2022, Greece has endorsed the first national roadless legislation in the EU. The “Untrodden Mountains” governmental project has used scientific evidence to impede road and artificial land expansion in six large mountainous roadless areas (0.74% of Greek land) aiming at fragmentation mitigation and effective biodiversity conservation. Research is ongoing, involving extensive road mapping using satellite imagery. We have identified 55 roadless areas over 10 km2 (2.42% of Greek land), whilst over 60% of the 774 smaller candidate areas (1-10 km2) and 90% of the 3642 islands evaluated are expected to be added to the national roadless map when completed. We suggest roadless policy expansion in Greece and the EU, by integrating roadless areas in the criteria of (a) defining strictly protected zones, (b) expanding and interconnecting Natura 2000 sites, (c) defining rewilding restoration targets in the European Biodiversity Strategy.

Περιγραφή: Προσκεκλημένη διάλεξη που διοργανώθηκε στο πλαίσιο διαδικτυακού σεμιναρίου που διοργάνωσε η Επιτροπή Πολιτικής του Ευρωπαϊκού Τμήματος της Εταιρείας για τη Βιολογία Διατήρησης στις 26/1/2021. Δύο πρόσφατες εργασίες που δημοσιεύθηκαν για την Ελλάδα χρησιμοποιήθηκαν για την παρουσίαση του θέματος της ομιλίας (https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108828 και https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.144471).

Ο στόχος του διαδικτυακού σεμιναρίου ήταν: (Α) να παρουσιαστεί το πρόβλημα της εξάπλωσης των δρόμων και του επακόλουθου κατακερματισμού σε παγκόσμια και ευρωπαϊκή κλίμακα, καθώς η διατήρηση των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) είναι μια μακροπρόθεσμη πρωτοβουλία της Επιτροπής Πολιτικής του SCB-Europe. (Β) να παρουσιάσει τη σύνδεση της απώλεια της βιοποικιλότητας με την αλλαγή χρήσης γης, η οποία απορρέει μεταξύ άλλων και από την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, συμπεριλαμβάνοντας τις υποδομές των αιολικών πάρκων που αναπτύσσονται ταχέως στην στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. (Γ) να παρουσιαστεί το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο και η συναφής πολιτική σε παγκόσμια και Ευρωπαϊκή κλίμακα και να συζητηθούν οι προοπτικές ενσωμάτωσης των προτάσεων του παρόντος σεμιναρίου στην Ευρωπαϊκή πολιτική και νομοθεσία. Το διαδικτυακό σεμινάριο δεν ήταν ανοιχτό στο κοινό, πραγματοποιήθηκε με ειδικές προσκλήσεις σε ειδικούς επιστήμονες και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα δύο κύρια μηνύματα ήταν: Μήνυμα 1: Περιορισμός της εξάπλωσης των δρόμων και της αύξησης των τεχνητών επιφανειών στα φυσικά οικοσυστήματα με νομικά δεσμευτικούς όρους. Μήνυμα 2: Καλύτερη ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας στις κλιματικές πολιτικές: χωροθέτηση των ΑΠΕ κατά προτεραιότητα στις ζώνες χαμηλότερης οικολογικής αξίας. Τα ακόλουθα σημεία παρουσιάστηκαν ως ερωτήσεις/σημεία προς συζήτηση: 

  • Οι περιοχές άνευ δρόμων πρέπει να ενσωματωθούν στην επικείμενη ευρωπαϊκή πολιτική ως κριτήριο για τη δημιουργία οικολογικών διαδρόμων και επέκτασης του δικτύου Natura 2000 (στόχος 30%), ώστε να αυξηθεί η συνοχή του δικτύου, αλλά και ως κριτήριο για τον καθορισμό ζωνών αυστηρής προστασίας (στόχος 10%). [Στρατηγική για τη βιοποικιλότητα: Προστασία της φύσης της ΕΕ: βασικές δεσμεύσεις έως το 2030].
  • Οι περιοχές άνευ δρόμων θα πρέπει να συμπεριληφθούν στους νομικά δεσμευτικούς στόχους για την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων στον επικείμενο κανονισμό. Είναι εξίσου σημαντικό να αποκατασταθούν υποβαθμισμένα και πλούσια σε άνθρακα οικοσυστήματα (ενεργή αποκατάσταση) αλλά και να προστατευτούν από μελλοντική υποβάθμιση ανέπαφα οικοσυστήματα (προληπτική αποκατάσταση), οντας η πλέον οικονομικά αποδοτική λύση αποκατάστασης. Η προληπτική αποκατάσταση θα μπορούσε να είναι πιο επωφελής για χώρες με μεγάλα αδιατάρακτα φυσικά οικοσυστήματα, κυρίως στη Σκανδιναβία, την Ανατολική Ευρώπη και σε περιοχές της Μεσογείου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν την ελευθερία να προβαίνουν στην επιλογή του τύπου της αποκατάστασης (ενεργητική/ προληπτική) σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες τους, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης των δρόμων. [Στρατηγική για τη βιοποικιλότητα: Σχέδιο της ΕΕ για την αποκατάσταση της φύσης: βασικές δεσμεύσεις έως το 2030]
  • Το ορόσημο «no net land take by 2050” (μη καθαρή αύξηση της τεχνητής γης έως το 2050 θα πρέπει να είναι νομικά δεσμευτικό στο πλαίσιο του άρθρου 10 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και η Σύμβαση Τοπίου θα πρέπει να ενισχυθεί για την πραγματική προστασία και διαχείριση του τοπίου.
  • Η ελάχιστη αύξηση των τεχνητών επιφανειών θα πρέπει να ενσωματωθεί ως κριτήριο στην επικείμενη αναθεώρηση του κανονισμού για τη χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομίας, ενώ η διατήρηση των περιοχών χωρίς δρόμους πρέπει να ληφθεί υπόψη στο 8ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον.
  • Οι περιβαλλοντικές μελέτες όποιας μορφής (Στρατηγικοί σχεδιασμοί, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ειδικές οικολογικές αξιολογήσεις) αλλά και οι κανονισμοί επιδότησης θα έπρεπε να εφαρμόζονται με γνώμονα τη μείωση του αντικτύπου των έργων που καταναλώνουν γη.
  • Οι δύο δείκτες Landscape Fragmentation Indicator (LFI) και Roadless Fragmentation Indicator (RFI) θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως νέα εργαλεία για την παρακολούθηση και τη χάραξη πολιτικής στο παραπάνω πλαίσιο. 
  • Η ΕΕ θα μπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλία και να προτείνει τις περιοχές άνευ δρόμων ως ξεχωριστό στόχο στους επερχόμενους παγκόσμιους στόχους στρατηγικής για τη βιοποικιλότητα,

Παρουσίαση στο τρίτο Διεθνές Συμπόσιο Rupicapra. Κροατία, 16-18 Ιουνίου 2021. Ανοιχτά διαθέσιμο Pdf (Αγγλικά). 

Κείμενα πολιτικής

Πολιτική σύνοψη -2022 

Κατή Β., Κασσάρα Χ., Παπαϊωάννου Χ. 2022. Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές (ΑΦΠ) της Ελλάδας και βιώσιμη ανάπτυξη. Πρόγραμμα NATLAND χρηματοδοτούμενο από το Πράσινο Ταμείο. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα, 42 σελ.  https://doi.org/10.13140/RG.2.2.31581.49122

Πολιτική σύνοψη-2020 

Κατή, Β., Κασσάρα, Χ., Ψαραλέξη, Μ., Τζωρτζακάκη, Ο., Πετρίδου, Μ., Παπαϊωάννου, Χ., Γαλάνη, A. 2020. Οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ως εργαλείο περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Πίνδος Περιβαλλοντική & Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα, Ελλάδα: 10 σελ https://doi.org.10.13140/RG.2.2.33332.27526

Σε αυτό το χωρίο παρουσιάζονται: (α) μια ανασκόπηση της νομοθεσίας των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ), όπου μπορείτε να βρείτε τη λογική πίσω από τη νέα νομοθεσία, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον Ιανουάριο του 2022 στο πλαίσιο του προγράμματος “Απάτητα βουνά”, (β) το περιεχόμενο της νομοθεσίας, παραθέτοντας τα άρθρα των  Υπουργικών Αποφάσεων, και τέλος (γ) οι  Υπουργικές Αποφάσεις θεσμοθέτησης των ΠΑΔ στα αντίστοιχα ορεινά οικοσυστήματα της χώρας και οι χάρτες τους (αρχεία kmz – Google Earth). 

 Σημειώνεται ότι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες σήμερα ολοκληρώνονται στην Ελλάδα και αυτές ορίζουν ζώνες εντός του δικτύου Natura 2000 και σε όμορες περιοχές, καθορίζοντας τεκμηριωμένα όρους και περιορισμούς χρήσεων γης εντός αυτών. Αυτές οι μελέτες βρίσκονται ήδη ή πρόκειται να τεθούν σύντομα σε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης και το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η υπογραφή Προεδρικών Διαταγμάτων για όλες τις περιοχές του δικτύου Natura 2000, τα οποία και θα ορίζουν ζώνες χρήσεων γης/περιορισμούς στο δίκτυο Natura 2000 της χώρας (27,3% της ελληνικής γης με στόχο κάλυψης 30%). Οι ισχύουσες Υπουργικές Αποφάσεις λοιπόν πρόκειται να ενσωματωθούν στα προσεχή Προεδρικά Διατάγματα, τα οποία είναι μια ισχυρή νομοθεσία που αναμένεται να υπογραφούν σε διάστημα πολύ μικρότερο των δύο ετών.

To παρόν ενημερωτικό σημείωμα δημοσιεύτηκε από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Ενημερωτικό Σημείωμα

Πώς ορίζονται τα Απάτητα Βουνά;
Ως «Απάτητα Βουνά» ορίζονται οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) με την περιμετρική ζώνη ενός χιλιομέτρου αυτών (ΠΑΔ + ακτίνα 1 χλμ). Σε αυτές τις περιοχές απαγορεύεται η διάνοιξη νέων δρόμων και η δημιουργία άλλων τεχνητών επεμβάσεων, που μεταβάλλουν ή αλλοιώνουν το φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, υπάγονται σε καθεστώς υψηλής προστασίας.


Ποιες περιοχές θα ενταχθούν στα Απάτητα Βουνά;
● Λευκά Όρη – Έκταση: 382,06 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 0-2.453 μ.
● Σάος – Έκταση: 97,30 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 0-1.611 μ.
● Σμόλικας – Έκταση: 102,89 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 782-2.637 μ.
● Τύμφη – Έκταση: 202,75 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 460-2.497 μ.
● Ταΰγετος – Έκταση: 143,23 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 432-2.407 μ.
● Χατζή – Έκταση: 45,61 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 598-2.038 μ.


Πώς θεσμοθετήσαμε τις Περιοχές Άνευ Δρόμων;
Με Υπουργική Απόφαση, εξουσιοδοτική άρθρου 47 ν.4685/2020, ανά περιοχή:
● Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, η επέκταση των υφιστάμενων ανεξαρτήτως κατηγορίας, καθώς και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
● Δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρηση τους.
● Επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.
● Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
● Εξαιρούνται των ανωτέρω απαγορεύσεων έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.) εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.


Τα Απάτητα Βουνά μπλοκάρουν τις επενδύσεις;
Τα «Απάτητα Βουνά» αποτελούν ένα φρένο στην υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, χωρίς όμως να βάζουν εμπόδια σε επενδύσεις, καθώς αφορούν σε περιοχές ανέγγιχτες στο πέρασμα του χρόνου.
Ο οικοτουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε περιοχή που παρουσιάζει ενδιαφέρον από άποψη βιοποικιλότητας και αισθητικής τοπίου, συμβάλλοντας στη διατήρηση ή στη δημιουργία κινήτρων για μετάβαση σε πράσινη οικονομική δραστηριότητα όπως βιολογικές καλλιέργειες, προώθηση παραδοσιακών προϊόντων κ.ά.


Ποια είναι τα οφέλη από τα Απάτητα Βουνά;
● Συνεισφέρουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
● Εμποδίζουν την είσοδο ξενικών ειδών.
● Παρέχουν διαδρομές μετανάστευσης και ενδιάμεσων στάσεων σε είδη πανίδας.
● Δεσμεύουν άνθρακα και μειώνουν τις επιπτώσεις των αερίων του θερμοκηπίου.
● Διατηρούν τη συνδεσιμότητα και την ακεραιότητα του οικοσυστήματος.
● Προσφέρουν αναψυχή, εκπαίδευση και επιστημονική γνώση στους πολίτες.
● Ρυθμίζουν και προστατεύουν τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος: παροχή καθαρού νερού, έλεγχος διάβρωσης, υγιές έδαφος, ποιότητα αέρα, κλιματική ρύθμιση, επικονίαση καλλιεργειών, υψηλή ανθεκτικότητα στην επιδημία παρασίτων.


Τι είναι ο κατακερματισμός της γης και ποιες οι συνέπειες;
Κατακερματισμός γης, είναι η κατάτμηση των φυσικών οικοσυστημάτων σε κομμάτια από την αύξηση των δρόμων και των τεχνητών επιφανειών.
Ο κατακερματισμός έχει άμεσες συνέπειες στην:
● Απώλεια, συρροή και απομόνωση των ενδιαιτημάτων των ειδών
● Μείωση πληθυσμών και στις τοπικές εξαφανίσεις ειδών
● Υποβάθμιση οικολογικών διεργασιών
Ο δείκτης κατάτμησης της Ελλάδας είναι μισός από ότι της Ευρώπης, αλλά αυξάνεται ταχύτερα. Συγκεκριμένα:
• Η Ελλάδα ήταν στην πρώτη θέση αύξησης τεχνητών επιφανειών στην Ευρώπη (2015)
• Τα εργοτάξια και οι δρόμοι καταναλώνουν περισσότερη γη στην Ελλάδα από ό,τι στην Ευρώπη.
• Το οδικό δίκτυο Ελλάδας έχει μήκος μεγαλύτερο από 367.000 χλμ., ενώ η πιθανότητα να βρισκόμαστε σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου από δρόμο είναι μόλις 5,43%.


Ποια η σχέση των δρόμων με την απώλεια της βιοποικιλότητας;
Οι δρόμοι διευκολύνουν τη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών και είναι άμεσα συνυφασμένοι με την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Παρά τα σημαντικά οφέλη της ύπαρξης χρηστικού οδικού δικτύου, οι δρόμοι σχετίζονται με τις πέντε κυριότερες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας παγκοσμίως, οι οποίες είναι κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας:
● Η αλλαγή χρήσης γης.
● Η άμεση εκμετάλλευση των πόρων.
● Η κλιματική αλλαγή.
● Η ρύπανση.
● Τα ξενικά είδη πανίδας.
Οι δρόμοι θεωρούνται επομένως μία από τις βασικότερες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης της λειτουργίας των οικοσυστημάτων παγκοσμίως, ιδίως όταν εισέρχονται σε φυσικά οικοσυστήματα και πρώην αδιατάρακτες περιοχές.
Τα ενδιαιτήματα των ειδών συρρικνώνονται, οι πληθυσμοί απομονώνονται, η θνησιμότητα της άγριας πανίδας από προσκρούσεις σε οχήματα στο οδικό δίκτυο αυξάνεται.
Παράλληλα, όλες οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που συνδέονται με το έδαφος, όπως η αποικοδόμηση ή ο κύκλος του αζώτου χάνονται, αφού το έδαφος σφραγίζεται και μετατρέπεται σε τεχνητή γη.
Έμμεσες είναι οι επιπτώσεις και στην ανθρώπινη υγεία με την αύξηση της ρύπανσης και τη διευκόλυνση της εξάπλωσης ασθενειών.


Γιατί οι ΠΑΔ αποτελούν θέμα παγκοσμίου ενδιαφέροντος ;
Ζούμε σε μια εποχή κρίσης της βιοποικιλότητας. Έχει ξεκινήσει η έκτη μαζική εξαφάνιση των ειδών στην ιστορία της Γης, αποδιδόμενη σε ανθρωπογενείς αιτίες, και τουλάχιστον το 70% της γης έχει υποβαθμιστεί, ενέχοντας σοβαρό κίνδυνο για την ευμάρεια της ανθρωπότητας.
Ταυτόχρονα, ζούμε και σε μια εποχή κορύφωσης της επέκτασης των τεχνητών επιφανειών και ειδικότερα των δρόμων.
Το μήκος των νέων ασφαλτοστρωμένων δρόμων αναμένεται να αυξηθεί κατά 59% έως το 2050.
Κορυφαίοι επιστήμονες θεωρούν τους δρόμους ως τη χειρότερη απειλή στον Πλανήτη για την απώλεια της βιοποικιλότητας, και άρα τη διαφύλαξη των ΠΑΔ ως την καίρια πολιτική για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Τη νέα αυτή τάση της διαφύλαξης των ΠΑΔ έχουν σήμερα ενστερνιστεί παγκόσμιοι φορείς (SCB, IUCN, UNEP, Conservation International, Tebtebba) και το θέμα πήρε παγκόσμιες διαστάσεις στις συνδιασκέψεις κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (COP 11, Ινδία και στο Rio+20, Βραζιλία, 2012).


Υπάρχει ο θεσμός «Απάτητα Βουνά» στην Ε.Ε.;
Η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που θεσμοθετεί τα Απάτητα Βουνά.
Το θέμα του κατακερματισμού της φυσικής γης, κρίθηκε ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην Ε.Ε. στην ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 08/06/2021, για τη νέα Στρατηγική Βιοποικιλότητας 2030 με τίτλο «Επιστροφή της Φύσης στη ζωή μας». Επίσης, ψηφίστηκε η υποχρέωση για ένταξη σε καθεστώς αυστηρής προστασίας τουλάχιστον το 10% της επικράτειας κάθε χώρας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση για νομικά δεσμευτικούς στόχους για την αποκατάσταση της φύσης της Ε.Ε. το 2021. Η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της Ε.Ε. θα συμβάλει στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας, τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στην πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
Ο κύριος στόχος της πρωτοβουλίας της ΕΕ είναι η αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, ιδίως εκείνων με τις περισσότερες δυνατότητες για:
● Δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.
● Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
● Υγεία του εδάφους και επικονίαση.
● Βελτίωση της γνώσης και παρακολούθησης των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους.
Με τη θεσμοθέτηση των Απάτητων Βουνών ακολουθούμε προληπτικά αυτή την πολιτική αποκατάστασης.
Οι «Περιοχές Άνευ Δρόμων», αποτελούν μια δράση που ξεκίνησε να υλοποιείται για πρώτη φορά το 2001 στις ΗΠΑ υπό τον τίτλο «The Roadless Rule» και αυτή τη στιγμή μελετώνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να ενσωματωθούν στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.


Με ποιους στόχους εναρμονίζονται οι ΠΑΔ;
Οι ΠΑΔ συνεισφέρουν στην επίτευξη 12 στόχων της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα όπως στη:
● Διατήρηση του εθνικού φυσικού κεφαλαίου (στόχος 2.1).
● Οριοθέτηση οικολογικών διαδρόμων (στόχος 3.3).
● Ενίσχυση της συνέργειας των κύριων τομεακών πολιτικών με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη θέσπιση κινήτρων (στόχοι 5.1-5.8).
● Διατήρηση της ποικιλότητας του τοπίου (στόχος 6.2).
● Αντιμετώπιση των εισβλητικών χωροκατακτητικών ειδών (στόχος 8.2).
Ακόμα, με βάση την πρόσφατη Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, καθορίστηκαν οι 8 εθνικές προτεραιότητες από τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης για την Ατζέντα 2030.
Η οριοθέτηση των εκτεταμένων ΠΑΔ και η εισαγωγή τους στο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, τεκμηριωμένα συνεισφέρει θετικά στην επίτευξη τριών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης:
● Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή (στόχος 12).
● Δράση για το κλίμα (στόχος 13).
● Η ζωή στη στεριά (στόχος 15)
στο πλαίσιο της 6ης εθνικής προτεραιότητας υπό τον τίτλο: «Ενίσχυση της προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για κοινωνική ευημερία και μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα»
Τέλος, οι ΠΑΔ, συνάδουν με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, όπως αυτή κυρώθηκε από την Ελλάδα, με βάση την οποία το τοπίο αποτελεί «βασικό συστατικό της Ευρωπαϊκής φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς».
ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

Κάθε Υπουργική Απόφαση δομείται ως εξής::

Τίτλος

Όροι και περιορισμοί για την προστασία της περιοχής άνευ δρόμων του όρους …[δίνεται το όνομα της περιοχής]

 

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ έχοντας υπόψη… ακολουθεί μια λίστα νομικών και άλλων εγγράφων, με αναφορά τόσο στο πρόγραμμά μας “ROADLESS” όσο και τη συναφή εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής (επισυνάπτεται σε κάθε ΦΕΚ)

Άρθρο 1: Σκοπός

(1) Σκοπός της παρούσας είναι η αποτελεσματική προστασία των τύπων οικοτόπων και ειδών χλωρίδας, άγριας πανίδας και ορνιθοπανίδας και των ενδιαιτημάτων τους της περιοχής άνευ δρόμων του όρους [δίνεται το όνομα της περιοχής] μέσω της θεσμοθέτησης ειδικών όρων και περιορισμών.

(2) Ειδικότερα, με την παρούσα επιδιώκεται:

(α) η ανάσχεση της αλλαγής χρήσης γης, η οποία αποτελεί την κυριότερη αιτία απώλεια της βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό επίπεδο,

(β) η αναχαίτιση της αύξησης των τεχνητών επιφανειών και του κατακερματισμού των φυσικών οικοσυστημάτων από τους δρόμους και τις τεχνητές επιφάνειες, και των συναφών αρνητικών επιπτώσεων αυτών στη βιοποικιλότητα,

(γ) η διατήρηση των τύπων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας, άγριας πανίδας και ορνιθοπανίδας που απαντώνται στη συγκεκριμένη περιοχή,

(δ) η διαφύλαξη των φυσικών, πολιτιστικών, ιστορικών, αισθητικών και λοιπών αξιών του τοπίου, όπως ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το τοπίο,

(ε) η διατήρηση των ήπιων παραδοσιακών ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που δεν διαταράσσουν τα φυσικά οικοσυστήματα και τη φυσική εξέλιξή τους,

(στ) η ανάπτυξη του φυσιολατρικού, περιπατητικού, ορειβατικού και οικολογικού τουρισμού σε περιοχές υψηλής φυσικής και αισθητικής αξίας συμβατού με τους ως άνω επί μέρους στόχους και

(ζ) η θεσμοθέτηση όρων και περιορισμών για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο της ήπιας και βιώσιμης ανάπτυξης.

 

Άρθρο 2: Οριοθέτηση της περιοχής εφαρμογής

Το δεύτερο άρθρο οριοθετεί την ΠΑΔ, με αναφορά στο χάρτη της ΠΑΔ στο Παράρτημα 1 και στον πίνακα με τις ακριβείς συντεταγμένες της (ΕΓΣΑ87) στο Παράρτημα 2, στην έκτασή της σε τετραγωνικά χιλιόμετρα και το υψομετρικό της εύρος. Παρουσιάζονται επίσης οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 με τους κωδικούς τους που αλληλεπικαλύπτονται με την ΠΑΔ. Στην τελευταία παράγραφο αναφέρεται:  «Βασικό χαρακτηριστικό της περιοχής της παρ. 1 του παρόντος είναι το αδιατάρακτο φυσικό περιβάλλον, στο οποίο δεν υφίστανται δρόμοι για την κίνηση μηχανοκίνητων οχημάτων και δεν έχουν κατασκευαστεί άλλου είδους τεχνητές επιφάνειες».

 

Άρθρο 3: Όροι και περιορισμοί

Στο σύνολο της περιοχής του άρθρου 2:

(1) Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, ανεξαρτήτως κατηγορίας και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.

(2) Από την παρούσα δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρησή τους.

(3). Ειδικότερα επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.

(4). Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς της παρούσας έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.

(5). Εξαιρούνται των ανωτέρω απαγορεύσεων:

(α) έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.), εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος.

(β) έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.

Άρθρο 4: Έλεγχος – Κυρώσεις

(1) Ο έλεγχος τήρησης των διατάξεων της παρούσης και η βεβαίωση τυχόν παραβάσεων για την επιβολή κυρώσεων, γίνονται από τις αρμόδιες αρχές βάσει της εκάστοτε κείμενης νομοθεσίας.

(2). Η φύλαξη και επόπτευση της περιοχής γίνεται από τα αρμόδια όργανα.

Άρθρο 5

Η ισχύς της παρούσας απόφασης αρχίζει από τη δημοσίευσή της και διαρκεί δύο (2) έτη.

Για κάθε περιοχή μπορείτε να κατεβάσετε (α) Το ΦΕΚ, (β) την εισήγηση του ΥΠΕΝ, (γ) το χάρτη της περιοχής ως αρχείο kmz. Τα αρχεία είναι διαθέσιμα στο drive “FEK_6_Roadless Areas” [ο φάκελος ανανεώνεται κάθε φορά που δημοσιεύονται τα ΦΕΚ[

Έναρξη προγράμματος Roadless

Κατατίθεται την 11/12/2018 από την Πίνδο Περιβαλλοντική και το BCL ερευνητική πρόταση στο Πράσινο Ταμείο με τίτλο «Περιοχές Άνευ Δρόμων και βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα». Το έργο επιλέγεται για χρηματοδότηση (απόφαση υπ’ αριθμ. 148.3.2018). Ξεκινά η χαρτογράφηση για τον εντοπισμό των εκτεταμένων ΠΑΔ της χώρας. 

Διάθεση δεδομένων ΠΑΔ στο ΥΠΕΝ

Αποστέλλονται προκαταρκτικά αδημοσίευτα χαρτογραφικά δεδομένα για τις ΠΑΔ άνω των 50 τ.χλμ. και συναφείς προτάσεις χρήσης αυτών στο Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών (Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ). Θέμα επιστολής: «Παραχώρηση δεδομένων για τις Περιοχές Άνευ Δρόμων στο ΥΠΕΝ προς χρήση τους στο σχεδιασμό ζωνών χρήσεων γης εντός των προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας».

Πρώτη διεθνής δημοσίευση: αγριόγιδο & ΠΑΔ

Δημοσιεύεται paper επί της αρνητικής επίπτωσης των δρόμων στο Βαλκανικό αγριόγιδο. Kati et al. 2020. Balkan Chamois (Rupicapra rupicapra balcanica) Avoids Roads, Settlements, and Hunting Grounds: An Ecological Overview from Timfi Mountain, Greece. Diversity 12:124. https://doi.org/10.3390/d12040124

Πρώτη γεωχωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ

Δημοσιεύεται η πρώτη βάση των ΠΑΔ άνω των 50 τ.χλμ. Kati V et al.. 2020. The roadless map of Greece. Mendeley Data, v1. http://dx.doi.org/10.17632/s6zh89fb5c.1. Θα χρησιμοποιηθεί αργότερα στη σχετική νομοθεσία των «Απάτητων Βουνών» (5 ΠΑΔ > 50 τ.χλμ). Τα πολύγωνα "μετριας αξιοπιστίας" θα ενταχθούν στον πρόγραμμα NATLAND αργότερα για επικαιροποίηση μέσω χαρτογράφησης δρόμων εντός αυτών.  

Πολιτική σύνοψη

Ολοκληρώνεται η πολιτική σύνοψη Κατή, Β., κ.α. 2020. Οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ως εργαλείο περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Πίνδος Περιβαλλοντική & Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα, Ελλάδα: 10 σελ. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.33332.27526. Η σύνοψη καταλήγει σε 12 προτάσεις χρήσης των ΠΑΔ στην εθνική πολιτική μείωσης του κατακερματισμού του τοπίου και της απώλειας της βιοποικιλότητας.

Διάθεση δεδομένων ΠΑΔ στους Αναδόχους ΕΠΜ

Διατίθενται τα αποτελέσματα του ROADLESS στους Αναδόχους των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών προς χρήση της πληροφορίας στις μελέτες που εκπονούν (πρώτη γεωχωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ, σύνοψη πολιτικής, δημοσίευση αγριόγιδου).

Δεύτερη διεθνής δημοσίευση επί των ΠΑΔ

Δημοσιεύεται η διεθνής επιστημονική δημοσίευση Kati V et al.2020. Conservation policy under a roadless perspective: Minimizing fragmentation in Greece. Biological Conservation 252:108828. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108828.   

Πρόταση για νομοθεσία ΠΑΔ στο ΥΠΕΝ

Αποστέλλεται επιστολή με τίτλο «Θεσμοθέτησης περιοχών άνευ δρόμων στην Ελλάδα» στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ όπου ενθαρρύνεται η ανάληψη πολιτικής πρωτοβουλίας για τη μείωση του κατακερματισμού και τη θεσμική προστασία των ΠΑΔ της Ελλάδας, με παράλληλη διάθεση όλων των αποτελεσμάτων της έρευνας και των συναφών προτάσεων περιβαλλοντικής πολιτικής.

Πρόταση χρήσης ΠΑΔ στο δίκτυο Natura & τη χωροταξία

Αποστέλλεται επιστολή με θέμα «Ενσωμάτωση των Περιοχών Άνευ Δρόμων ΠΑΔ στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό στην Ελλάδα» στους Γενικούς Γραμματείς του ΥΠΕΝ, στην Επιτροπή Φύση 2000 και στον ΟΦΥΠΕΚΑ, Η επιστολή γνωστοποιεί τα αποτελέσματα της έρευνας και υπογραμμίζει τη σημασία ενσωμάτωσης των ΠΑΔ στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό/χωροταξία στις διάφορες τομεακές πολιτικές, όσο και στη θεσμοθέτηση χρήσεων γης και εντός των προστατευόμενων περιοχών.

Γνωστοποίηση έρευνας ΠΑΔ στη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ

Αποστέλλεται επιστολή με θέμα: «Βιώσιμο σενάριο χωροθέτησης των Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) για την επίτευξη των εθνικών κλιματικών στόχων μέσω της προστασίας της βιοποικιλότητας και της χρήσης καθαρής ενέργειας» στον Πρωθυπουργό και στη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Διατίθενται όλα τα ερευνητικά αποτελέσματα του έργου WIND με προτροπή της θεώρησης ζώνης αποκλεισμού των ΑΠΕ στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 και στα τοπία μεγάλης φυσικότητας μικρού έως μεσαίου βαθμού κατακερματισμού. Διατίθενται εκ νέου τα ερευνητικά αποτελέσματα του έργου ROADLESS προς γνώση των νέων Υπουργών του ΥΠΕΝ.

Έναρξη νομοθετικού έργου επί των ΠΑΔ από τον Υφυπουργό κ. Γ. Αμυρά

Πρόσκληση από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Γ. Αμυρά σε συνάντηση εργασίας. Εκφράζεται η πολιτική βούληση για θεσμοθέτηση των ΠΑΔ που κατέδειξε η δημοσίευση και γίνεται έναρξη της συνεργασίας. Το Εργαστήριο BCL παρέχει τεχνική υποστήριξη ως προς το χαρτογραφικό κομμάτι της νομοθεσίας στο Γραφείο του Υφυπουργού και στη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ. Το νομοθετικό έργο πραγματοποιείται από το ΥΠΕΝ χωρίς περαιτέρω εμπλοκή του BCL. Εκφράζεται επιπλέον η πολιτική βούληση για επέκταση της χαρτογράφησης και πιθανής θεσμοθέτησης νέων ΠΑΔ σε όλη την Ελλάδα με επίκεντρο τις ΠΑΔ άνω των 10τ.χλμ. εντός και εκτός δικτύου Natura, όπως προτείνει και η σχετική δημοσίευση επί των ΠΑΔ.

Έναρξη προγράμματος NATLAND

Έναρξη του έργου «NATLAND- Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές στην Ελλάδα (SEBI 13)» με ανάδοχο το BCL και χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο. Το έργο θα ολοκληρώσει τη χαρτογράφηση για όλες τις ΠΑΔ της Ελλάδας άνω του 1 τ.χλμ. παράγοντας τον Ευρωπαϊκό Δείκτη SEBI 13 και θα χαρτογραφήσει τα νησιά άνευ δρόμων. Ημερομηνία λήξης του έργου: 30/9/2022.

Δεύτερη χωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ

Ολοκληρώνεται η δεύτερη βάση δεδομένων των ΠΑΔ άνω των 10 τ.χλμ που εμπίπτουν πλήρως ή μερικώς εντός του δικτύου Natura 2000. Έγκριση από το Πράσινο Ταμείο.

Aνακοίνωση των «Απάτητων Βουνών» στην COP26

Ανακοινώνεται το πρόγραμμα “Απάτητα Βουνά» από τον Πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP26 ως εξής: «Και εισάγουμε ένα εμβληματικό πρόγραμμα με την ονομασία «Untrodden Mountains» (Απάτητα Βουνά) με στόχο να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον των βουνών μας».

Συγχαρητήρια επιστολή στον Πρωθυπουργό για τα “Απάτητα Βουνά”

Αποστέλλεται συγχαρητήρια επιστολή από το BCL προς τον Πρωθυπουργό της χώρας κ. Κ. Μητσοτάκη για την πολιτική πρωτοβουλία «Απάτητα Βουνά». Προτείνεται να θεωρηθούν οι ΠΑΔ άνω των 10 τ.χλμ στο πρόγραμμα, με παράλληλη γνωστοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και δέσμευση για τεχνική και επιστημονική βοήθεια σε αυτήν την κατεύθυνση.

Διάθεση δεύτερης βάσης δεδομένων ΠΑΔ στους Αναδόχους ΕΠΜ

Διάθεση της δεύτερης βάσης δεδομένων [39 ΠΑΔ 10-50 τ.χλμ. εντός δικτύου Natura 2000] στο συντονιστή των ΕΠΜ (ENVECO) κατόπιν αιτήματός του και προώθησή της στους μελετητές των ΕΠΜ με τη σύμφωνη γνώμη της Διευθύνουσας Υπηρεσίας στο ΥΠΕΝ,  για ελεύθερη χρήση των δεδομένων ως προς τους όρους και περιορισμούς για τις χρήσεις γης εντός του δικτύου Natura 2000 και των όμορων περιοχών.

Υπογραφή των 6 Υ.Α. των Περιοχών Άνευ Δρόμων

Υπογράφονται οι Υπουργικές Αποφάσεις απαγόρευσης δρόμων και τεχνητών επιφανειών σε 6 ορεινά οικοσυστήματα της Ελλάδας

Τρίτη γεωχωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ

Ολοκληρώνεται η τρίτη γεωχωρική βάση δεδομένων όλων των 55 ΠΑΔ της Ελλάδας άνω των 10 τ,χλμ εντός και εκτός του δικτύου Natura 2000. Κατή Β. κ.α.  2022. Χωρική βάση δεδομένων των Περιοχών Άνευ Δρόμων της Ελλάδας άνω των 10 τ.χλμ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Έργο NATLAND χρηματοδοτούμενο από το Πράσινο Ταμείο. Διαθέσιμο στο https://bc.lab.uoi.gr/el/research/projects/roadless/. Δείτε εδώ

Διάθεση τρίτης βάσης δεδομένων ΠΑΔ στο ΥΠΕΝ

Αποστέλλεται επιστολή στο ΥΠΕΝ (Υπουργός κ. Σκρέκας & Υφυπουργός κ. Γ. Αμυράς) γνωστοποιώντας τη νέα βάση δεδομένων. Η βάση αναρτάται με τη σύμφωνη γνώμη του Πράσινου Ταμείου στην ιστοσελίδα του Εργαστηρίου.

Συνέντευξη τύπου του ΥΠΕΝ για τα Απάτητα Βουνά

Το έργο «Απάτητα Βουνά» ανακοινώνεται επίσημα σε συνέντευξη τύπου από τον Υπουργό κ. Κ. Σκρέκα και τον Υφυπουργό κ. Γ. Αμυρά. Η ανακοίνωση αφορά σε 6 Υπουργικές Αποφάσεις που υπογράφτηκαν 31/12/2021 για 6 ΠΑΔ: Λευκά όρη, Τύμφη, Σμόλικας, Σάος, Ταϋγετος και Χατζή. Εκδίδεται σχετικό ενημερωτικό σημείωμα περί της νομοθεσίας των ΠΑΔ. Το θέμα λαμβάνει μεγάλης δημοσιότητας στα ΜΜΕ.

Ο πρωθυπουργός για τα «Απάτητα Βουνά»

Πραγματοποιείται συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης παρουσιάζει τη λογική των «Απάτητων Βουνών» και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Γ. Αμυράς παρουσιάζει τις έξι σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, προτείνοντας την ένταξη άλλων 50 περιοχών στον Πρωθυπουργό. Εκφέρουν θετική άποψη και ζητούν επέκταση του προγράμματος επίσης οι: Γ. Ροκάς (οδηγός βουνού), Μ. Γανωτή (ΑΝΙΜΑ), Β. Κατή (BCL).  

Τρίτη διεθνής δημοσίευση επί των ΠΑΔ - Science (Letter)

Δημοσιεύεται στο περιοδικό Science σχετική επιστολή με τίτλο "Greek roadless policy:
A model for Europe" από Kati V., Selva, N., and Sjögren-Gulve P.

Ολοκλήρωση του εθνικού χάρτη των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας

Ολοκληρώθηκε ο εθνικός χάρτης των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας, υποβλήθηκε στο Πράσινο Ταμείο και στο ΥΠΕΝ. Ο αριθμός των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας είναι 389 περιοχές διαφορετικών μεγεθών και 3518 νησιά/νησίδες άνευ δρόμων. Συνολικά, ο εθνικός χάρτης αποτελείται από 3.907 περιοχές χωρίς δρόμους, η συνολική έκταση των οποίων αντιστοιχεί στο 6,18% της έκτασης της Ελλάδας. Ο χάρτης συνοδευεται με μια πολιτική συνοψη 40 σελίδων επί της χρήσης των αποτελεσμάτων της έρευνας για την προστασία της φύσης και του τοπίου της Ελλάδας με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.

Παρουσίαση του έργου σε διεθνές συνέδριο

Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του έργου σε διεθνές συνέδριο - 6th European Congress of Conservation Biology (ECCB) “Biodiversity crisis in a changing world”, στην Πράγα της Τσεχίας. Χώρες όπως το Ισραήλ, η Ιταλία, η Γαλλία και η Νορβηγία εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για υιοθέτηση παρόμοιας εθνικής νομοθεσίας. Η πρωτοβουλία ROADLESS παρουσιάζεται στο περίπτερο της οργάνωσης SCB και η επιτυχία της Ελλάδας αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο της Επιτροπής Πολιτικής (SCB-Europe/PC). 

Πρόθεση για αυστηρή προστασία 55 βουνών στο πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης

Στην εθνική αναφορά προς τα Ηνωμένα Έθνη για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, και ιδιαίτερα του στόχου 15.4 για την προστασία των βουνών, η Ελλάδα ανακοινώνει την πρόθεσή της για την προστασία 55 ΠΑΔ. 

Greece: Voluntary National Review 2022 on the implementation of the 2030 Agenda for sustainable development. https://hlpf.un.org/countries/greece/voluntary-national-review-2022

Through the “Untrodden Mountains” initiative, a special protection status for mountain areas of particular natural and cultural importance for the country is created, by their designation as strictly protected areas, where man-made interventions such as road construction and any type of building activity are prohibited, so as to prevent an important threat to biodiversity, which is the ecosystems’ fragmentation. The first six areas to be included in the
initiative are: White Mountains (Lefka Ori) in the island of Crete, Saos mountain in the island of Samothrace, Smolikas and Tymfi mountains in Epirus, Taygetos mountain in the Peloponnese and Hatzi mountain in Thessaly. A legislative adoption of the initiative is under way. At the same time, data for another 55 pristine mountain areas are collected for the initiative’s expansion. Regarding mount Olympus, the highest mountain in Greece, which is of particular natural, cultural and historic value for the country and globally, a legal framework for its designation as a National Park and the definition of protection zones, land-uses, conditions and permitted activities has already been adopted. 

Ολοκλήρωση του έργου NATLAND

 Ολοκληρώνεται το έργο NATLAND υπό τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου.

Θεσμοθέτηση ΠΑΔ Δήμου Αγράφων

Θεσμοθεταίται ΠΑΔ στο Δήμο Αγράφων συνολικής έκτασης 94,42 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο ΦΕΚ Δ 524/23-8-2023.

Θεσμοθέτηση ΠΑΔ στο όρος Μαίναλο

Θεσμοθετείται ΠΑΔ στο όρος Μαίναλο έκτασης 44.98 τετρ. χιλόμετρα με το ΦΕΚ Δ 44/ 27.1.2023

Τέταρτη διεθνής δημοσίευση επί των ΠΑΔ (wilderness) της Ελλάδας

Δημοσιεύεται στο περιοδικό Biological Conservation διεθνής δημοσίευση με τίτλο: Kati et al. 2023. How much wilderness is left? A roadless approach under the Global and the European Biodiversity Strategy focusing on Greece. Biological Conservation 281: 110015. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2023.110015

Θεσμοθέτηση ΠΑΔ στο όρος Δίκτη

Θεσμοθετείται ΠΑΔ στο όρος Δίκτη έκτασης 66.29 τετρ. χιλόμετρα με το ΦΕΚ Δ 303/ 25.4.2023

Απήχηση της νομοθεσίας ΠΑΔ

Στο χωρίο αυτό δημοσιεύονται οι αντιδράσεις φορέων για το πρόγραμμα «Απάτητα Βουνά» και της έως σήμερα νομοθεσίας επί των Περιοχών Άνευ Δρόμων με τη μορφή ανακοινώσεων, δελτίων τύπου και ψηφισμάτων επιστημονικών φορέων, ΜΚΟ και λοιπών φορέων.

Ανακοινώσεις από διεθνείς φορείς

 27/1/2022. SCB Europe Section Press Release: Greece gives legal protection to roadless areas. Δείτε εδώ και εδώ

SCB Europe Επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή επί της ανάγκης πολιτικής περιοχών άνευ δρόμων και επί του κινδύνου της ταχείας ανάπτυξης υποδομών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 26/3/2021. Δείτε εδώ  

NEMOR  Επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο “Need for European mountainous landscapes conservation through a roadless policy”. 12/7/2022. Δείτε εδώ 

WILD EUROPE: Greece leads the way to roadless protection. Δείτε εδώ

Ανακοινώσεις από εθνικούς επιστημονικούς φορείς και ΜΚΠΟ

26/1/2022: Ελληνική Οικολογική Εταιρεία: Ανακοίνωση για τα «Απάτητα Βουνά»

27/1/2022. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Ανακοίνωση της ΕΖΕ για τα Απάτητα Βουνά.

9/2/2022. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία. Ανακοίνωση της ΕΟΕ με τίτλο « Σημαντική εξέλιξη για την αποτελεσματική διαχείριση του Δικτύου NATURA η θεσμοθέτηση των ΠΑΔ»

9/2/2022. Ανακοίνωση ΜΚΠΟ με τίτλο: «Περιοχές Άνευ Δρόμων: ένα καλό εργαλείο για την προστασία της ελληνικής Φύσης και ένα μετέωρο βήμα». Το ψήφισμα υπέγραψαν 11 ΜΚΠΟ: ΑΝΙΜΑ, Αρκτούρος, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, MEDASSET, Mom, WWF

Επιστήμη για την κοινωνία

Βίντεο: Σύσκεψη υπό τον Πρωθυπουργό για τα Απάτητα Βουνά

Η σύσκεψη πραγματοποιήθηκε την 21/1/2022 στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης εισήγαγε την πρώτη νομοθεσία για τις περιοχές άνευ δρόμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο του προγράμματος «Απάτητα Βουνά» και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Γ. Αμυράς παρουσίασε τις έξι σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, προτείνοντας την επέκταση του προγράμματος, ώστε να ενταχθούν άλλες 50 περιοχές. Ο κ. Γ. Ροκάς (διαχειριστής του  καταφυγίου της Αστράκας στην Τύμφη/οδηγός βουνού), η κα Μ. Γανωτή (Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής ANIMA) και η κα Β. Κατή (Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών & Τεχνολογιών, επικεφαλής του Εργαστηρίου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας) προσκλήθηκαν και κατέθεσαν τις απόψεις τους για την πρωτοβουλία των Απάτητων Βουνών. Στη συνάντηση παρευρέθηκαν οι Υπουργοί Γ. Γεραπετρίτης (Επικρατείας), Α. Σκέρτσος (Επικρατείας) και Ι. Οικονόμου (Υφυπουργός στον Πρωθυπουργό). Η νέα εθνική νομοθεσία για τις περιοχές άνευ δρόμων βασίστηκε στο πρόγραμμα ROADLESS του Εργαστηρίου μας BCL και στη συναφή διεθνή δημοσίευση στο περιοδικό Biological Conservation (2020). 

Βίντεο σποτ για τις Περιοχές Άνευ Δρόμων της Ελλάδας spot for Roadless Areas of Greece (English, Greek)

Βίντεο σποτ για τη διατήρηση των τελευταίων Περιοχών Άνευ Δρόμων της Ελλάδας, ως τα τελευταία τοπία άγριας φύσης με υψηλή φυσική, οικολογική και αισθητική αξία. CC BY-NC-ND: Biodiversity Conservation Lab (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) & Πίνδος Περιβαλλοντική (Αγγλικοί & Ελληνικοί υπότιτλοι (δεύτερο βέλος)).

ΟΙΚΟΤΟΠΙΑ-Άρθρο εκλαϊκευμένης επιστήμης

Κατή Β. 2020: Προς μια νέα Ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική μείωσης των δρόμων. Οικοτοπία. Ημ/νία δημοσίευσης: 27/12/2020.

.

HELECOS – Άρθρο εκλαϊκευμένης επιστήμης

Tymphi roadless area (@H. Papaioannou)

Κατή Β.  2022. Νέος Άνεμος στα “Απάτητα Βουνά”. Ελληνική Οικολογική Εταιρία. Newsletter (13).  Ημερομηνία: 1/2/2022.

Παρουσιάζεται σφαιρικά το όλο εγχείρημα και δίνεται η προσωπική άποψη της συγγραφέως για τις προοπτικές χρήσεις του νέου εργαλείου των ΠΑΔ σήμερα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη

Πόσα ακόμη “Απάτητα Βουνά”;

Τα αποτελέσματα της ερευνητικής μας εργασίας είναι διαθέσιμα ως ανοιχτά προσβάσιμος χάρτης στο Google Earth (Ερευνητικά αποτελέσματα – Βάσεις δεδομένων, v2). Προτάσεις για τη χρήση του εθνικού χάρτη των περιοχών χωρίς δρόμους στην εθνική περιβαλλοντική πολιτική περιέχονται στο Πολιτική σύνοψη-2022 (Ερευνητικά αποτελέσματα – κείμενα πολιτικής). Εδώ παρουσιάζουμε μόνο τις μεγάλες αδιατάρακτες φυσικές περιοχές άνω των 10 τ.χλμ. για λόγους επισκόπησης.

Ο παρακάτω κατάλογος αφορά στις 55 Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) της Ελλάδας άνω των 10 τ.χλμ. Παρουσιάζονται οι Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές (ΑΦΠ), δηλαδή οι ΠΑΔ με την περιφερειακή τους ζώνη 1 χλμ, με φθίνουσα σειρά κατάταξης ως προς την έκταση των ΑΦΠ. Σημειώνεται η ποσοστιαία αλληλοεπικάλυψή τους με το δίκτυο Natura  2000 και για το αν πρόκειται για περιοχή της Ηπειρωτικής Ελλάδας (Η) ή για νησί (Ν) ή/και για νησί που δεν έχει καθόλου δρόμους σε όλη την έκτασή του (ΝΑΦΠ). Σημαίνονται οι περιοχές που έχουν ήδη προστατευτεί ως ΠΑΔ από Υπουργικές Αποφάσεις και σε αυτήν την περίπτωση δίνεται η έκταση που αναγράφεται στις Υ.Α.

 

Η/ΝΌνομα ΠΑΔ-ΑΦΠΈκταση (τ.χλμ)Natura (%)Υ.Α.
ΝMount Lefka ori382,0696,93Ναι
ΗMount Tymfi202,7596,55Ναι
ΗMount Olympos169,978,0 
ΗMount Taygetos143,23100,00Ναι
ΗAetorachi-Nestos107,34100,00 
ΗMount Smolikas102,8999,27Ναι
ΝMount Saos97,3099,89Ναι
ΗMount Chionovouni95,7337,13 
ΗMount Menoikio70,5100,0 
ΝMount Dikti69,3100,0 
ΗMount Parnassos66,7100,0 
ΗMount Phalakro66,690,1 
ΗArkoudorema-Flega-Avgo56,8894,45 
ΗKompsatos river-Thrakika Meteora54,2563,73 
ΝMount Pelinaio53,99100,00 
ΗMount Erymanthos53,84100,00 
ΗDytika Agrafa53,64100,00 
ΗMount Grammos52,33100,00 
ΗParnonas (southeastern side)51,5788,15 
ΝMount Pyksarias51,38100,00 
ΗMount Chelmos50,49100,00 
ΗKtenias-Nestani47,2119,34 
ΗMount Gkiona46,6899,40 
ΗMount Chatzi45,6198,40Ναι
ΗMount Mainalo44,98100,00 
ΗFrakto-Achladorema44,78100,00 
ΗThrakika Meteora-Lykotopos44,0769,37 
ΗPolydroso-koryfi Psari-Kosmas43,81100,00 
ΗMount Chelidona42,980,00 
ΗMount Papikio42,8740,59 
ΝMount Psiloreitis42,61100,00 
ΝKastri-Imerovigli39,910,00 
ΗMount Achladovouni39,460,00 
ΗRodopi-Koula37,9366,09 
ΗMount Kaliakouda37,410,00 
ΗGyftissa-Tampouri37,410,42 
ΗMount Athos36,41100,00 
ΝMount Kochylas35,5395,00 
ΝAmorgos (northeastern side)34,6472,66 
ΗNedonas river (wider region)33,5817,55 
ΗMount Voras33,51100,00 
ΗMount Orvilos32,6957,81 
ΗMount Panaitoliko31,5596,66 
ΗMount Pinovo30,21100,00 
ΝMount Kantili28,45100,00 
ΝKyra Panagia19,67100,00 
ΝSaria19,55100,00 
ΝPsilo Petali18,6888,17 
Ν-ΝΑΦΠGyaros17,51100,00 
ΝPolyaigos17,15100,00 
Ν-ΝΑΦΠKeros15,18100,00 
Ν-ΝΑΦΠPeristera14,13100,00 
ΝYdra (eastern side)13,800,00 
ΝDokos12,950,00 
Ν-ΝΑΦΠGioura11,05100,00 

Απαντώντας σε πολλά αιτήματα συμπολιτών μας για εύκολη πρόσβαση στα αρχεία, σας ενημερώνουμε πως μπορείτε όλοι να δείτε τον εθνικό χάρτη των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας, καθώς τα αρχεία διατίθενται και σε μορφή kmz, δηλαδή είναι ορατά με το ελεύθερο πρόγραμμα Google Earth που μπορείτε να κατεβάσετε εδώ αν δεν το έχετε ήδη.

Στη συνέχεια κάντε κλικ στο BCL_ROADLESS MAP OF GREECE_2022_open. Εμφανίζονται τα εξής αρχεία.

Κάντε κλικ στο αρχείο «Undisturbed_Natural_Areas_WGS84». Εμφανίζονται όλα τα πολύγωνα των αδιατάρακτων φυσικών περιοχών της Ελλάδας που δεν έχουν δρόμους. Αν βάλετε τον κέρσορά σας στο πολύγωνο, εμφανίζεται το όνομά του, η έκτασή του σε τ.χλμ, (Area2D),  η ημερομηνία του πιο πρόσφατου χάρτη που χρησιμοποιήθηκε για τη χαρτογράφηση (ImagDate) και ο τύπος του  (Imag. Source). Περισσότερες επεξηγήσεις για τα πεδία των πολυγώνων στο «File contents.pdf». Ο εθνικός χάρτης περιλαμβάνει 389 τέτοια πολύγωνα.

Κάντε κλικ στο αρχείο «Roadless Areas_WGS84» αν θέλετε επιπλέον να δείτε την εσωτερική Περιοχή Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) που η περιοχή περικλείει, καθώς με βάση τη μεθοδολογία μας κάθε ΑΦΠ εμπεριέχει μια ΠΑΔ (πολύγωνο > 1τ.χλμ που απέχει >1 χλμ από τον πλησιέστερο δρόμο). Σημειώνεται με διαφορετικός χρωματισμός η έκταση της ΠΑΔ (πράσινο: 1-10τχλμ, πορτοκαλί: 10-50 τ.χλμ, ροζ: >50 τ.χλμ.). Εμφανίζονται επίσης όλες οι παραπάνω πληροφορίες εν βάλετε τον κέρσορά σας μέσα στην ΠΑΔ.

Κάντε κλικ στο αρχείο «Roadless islands_WGS84km» αν θέλετε να δείτε όλα τα νησιά άνευ δρόμων, δηλαδή όλα τα νησιά που δεν έχουν κανέναν δρόμο σε όλη την έκτασή τους, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους και ονομάζονται Νησιωτικές Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές (ΝΑΦΠ).  Πρόκειται για 62 μεγαλύτερα νησιά άνω του 1 τ.χλμ. και για 3456 νησίδες κάτω του 1 τ.χλμ.

Όλα τα αρχεία διατίθενται ανοιχτά για κάθε χρήση πλην της ερευνητικής. Για να χρησιμοποιήσετε τα αρχεία διαβάστε πρώτα το αρχείο «Όροι χρήσης.pdf»

Μπορείτε στην «αναζήτηση» πάνω αριστερά να γράψετε το όνομα του νησιού, του χωριού κτλ που σας ενδιαφέρει και να μεταφερθείτε αυτόματα στη θέση ενδιαφέροντος, για να ελέγξετε αν ανήκει σε ΑΦΠ/ ΝΑΦΠ ή όχι. Τα ίδια αρχεία βρίσκονται και στο χωρίο «Βάσεις δεδομένων» της παρούσας ιστοσελίδα του προγράμματος ROADLESS. Τα αρχεία μπορούν εύκολα να μετατραπούν από kmz σε γεωχωρικά αρχεία (shape file) σε οποιοδήποτε προβολικό σύστημα για να χρησιμοποιηθούν επιπλέον από μελετητές, υπηρεσίες κτλ, Για αυτό απαιτείται άδεια GIS ή το ελεύθερο λογισμικό QGIS.

Έχουμε επίσης δημιουργήσει έναν επιπλέον φάκελο με το όνομα: “Other useful files”. Αυτός περιλαμβάνει σε kmz το δίκτυο Natura 2000, καθώς και την προτεινόμενη ζώνη αποκλεισμού ΑΠΕ και τη δυνητική επενδυτική ζώνη ΑΠΕ από προηγούμενη έρευνα του BCL (Δείτε project WIND ). Τα αρχεία αυτά δίνονται για λόγους σύγκρισης, προς διευκόλυνση.

MME

Στο χωρίο αυτό παρατίθενται άρθρα στο διεθνή, εθνικό ή τοπικό τύπο που αναφέρονται στα επιστημονικά ευρήματα του BCL και στη συναφή νομοθεσία. Τα άρθρα είναι ενδεικτικά και παρατίθενται ανεξάρτητα από το αν πρεσβεύουν ή όχι την άποψη του Εργαστηρίου BCL.

Συνεντεύξεις & άρθρα από το Εργαστήριο BCL (Interviews & artciles by BCL)

21/2/2022. Β. ΚΑΤΗ. Η εφημερίδα των Συντακτών. Διάλογος για τα Απάτητα Βουνά. [Το άρθρο συνιστά απάντηση σε τοποθέτηση του κ. Γ. ΜΠΑΛΙΑ από 13/2/2022 με τίτλο: Τα “Απάτητα Βουνά” και οι ταπεινωμένες κορυφές. Ένθετο  Νησίδες της εφημερίδας των Συντακτών]

12/2/2022. BCL dasarxeio.com Απάτητα Βουνά: Διαφάνεια και διάχυση της επιστημονικής γνώσης.

6/2/2022. Θ. ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ. Ελευθερία [Λάρισα]. Έτσι θα μείνει ανέγγιχτος ο φυσικός πλούτος της Ελλάδας [Συνέντευξη Β. Κατή/ BCL]

3/2/2022. Γ. ΓΚΟΝΤΖΟΣ. Δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων. Συνέντευξη για τις Περιοχές Άνευ Δρόμων. [ηχητικό αρχείο]

20/1/2022. E. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ. Εκπομπή Ο3 -ΕΡΤ. Τα έξι “απάτητα βουνά” της Ελλάδας σε καθεστώς προστασίας. [Συνέντευξη  Χ. Κασσάρα/BCL (you tube)].

17/3/2021. Πράσινες Ιστορίες – ΕΡΤ. Περιοχές Άνευ Δρόμων. Ντοκυμαντέρ με συνέντευξη της Β. Κατή. Σκηνοθεσία Β. Ευθυμίου. [βίντεο ertflix].

Διεθνή ΜΜΕ (International Media)

10/2/2022: DNR- Dachverband der deutschen Natur-, Tier- und Umweltschutzorganisationen. Mit gutem Beispiel voran: Griechenland beschließt “straßenlose Zone” [German]

28/1/2022:  Paweł Wernicki. Nauka W Polsce. Grecja chroni swoje bezdroża [Polish]

Εθνικά ΜΜΕ (National Media)

24/2/2022. Τ. ΣΑΡΑΝΤΗΣ. Η εφημερίδα των Συντακτών. “Απάτητα Βουνά” μόλις το 1% των ορεινών εκτάσεων.

6/2/2022. Η εποχή. Έξι απάτητα βουνά, τα άλλα καταπατημένα

21/1/2022. CNN Greece. «Απάτητα Βουνά»: Σύσκεψη υπό τον Μητσοτάκη για την περιβαλλοντική θωράκισή τους

21/1/2022. Ελεύθερος Τύπος. Μητσοτάκης: Εξι «Απάτητα Βουνά» χωρίς ανεμογεννήτριες – Η άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος

21/1/2022. Έθνος. Έξι βουνά της χώρας σε καθεστώς πολύ αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης – Τι είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης

21/1/2022. Καθημερινή.  «Απάτητα βουνά»: Παρουσιάστηκε το σχέδιο.

21/1/2022. Πρώτο ΘΕΜΑ. Μητσοτάκης για «Απάτητα Βουνά»: Μπαίνουν σε καθεστώς αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης

21/1/2022. Το Βήμα. Μητσοτάκης: Το project «απάτητα βουνά» είναι η άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος

20/1/2022. Β. ΕΥΘΥΜΙΟΠΟΥΛΟΥ. Liberal. Μια πρωτοβουλία μοναδικής σημασίας

20/1/2022. Ριζοσπάτης. Προσπάθεια απόκρυψης της ληστρικής εκμετάλλευσης και καταστροφής των ορεινών όγκων

19/1/2022. CAPITAL. Για ποια αιολικά πρότζεκτ θα παραμείνουν “απάτητα τα βουνά”

19/1/2022. Α. ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ. Η εφημερίδα των Συντακτών. Τα απάτητα βουνά και η περιφέρεια του Κ. Σκρέκα

19/1/2022. Ναυτεμπορική. «Απάτητα» 6 βουνά της χώρας: Ποια project ανανεώσιμων πηγών παγώνουν

19/1/2022. Καθημερινή. Ποια είναι τα ελληνικά «Απάτητα Βουνά»

19/1/2022. ΤΑ ΝΕΑ. Το νέο καθεστώς για έξι βουνά

16/12/2021. Energia.gr. Γιώργος Αμυράς στην Βουλή για “Απάτητα Βουνά” και Προστατευόμενες Περιοχές Νatura

24/11/2021: Γ. ΛΙΑΛΙΟΣ. Καθημερινή. “Απάτητα βουνά μακριά από δρόμους και τσιμέντο. Ο Γ. Αμυράς μιλάει στην Κ

22/12/2020: Γ. ΛΙΑΛΙΟΣ. Καθημερινή. «Οι πολλοί δρόμοι βλάπτουν τη φύση»

1/11/2021. Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP26 (Ανακοίνωση των Απάτητων Βουνών). Primeminister.gr

Τοπικά ΜΜΕ (Local)

6/2/2022. Ελευθερία [Λάρισα]. Έτσι θα μείνει ανέγγιχτος ο φυσικός πλούτος της Ελλάδας

6/2/2022. Ρέθεμνος. [Κρήτη]. Αγία Ρουμέλη: Γιατί ζητά να εξαιρεθεί από τον θεσμό «Απάτητα Βουνά»

4/2/2022: Ευρυτανικός παλμός. [Ευρυτανία]. Θα γίνουν… ‘Απάτητα’ τα βουνά της Ευρυτανίας;

4/2/2022. Χ. ΜΕΓΑΣ. Μαχητής. [Άρτα]. Τα απάτητα και τα «σπαρμένα» με… ικριώματα βουνά μας

3/2/2022. The Best [Πάτρα]. Τα έξι “απάτητα” βουνά της Ελλάδας σε καθεστώς προστασίας

28/1/2022. Γ. ΧΑΛΑΤΣΗ. Ηπειρωτικός Αγών. [Ιωάννινα].  Άλλοθι για την αντιπεριβαλλοντική πολιτική τα «Απάτητα Βουνά»

19/1/2022. TheNewspaper.gr. Ποια είναι τα ελληνικά «Απάτητα Βουνά» – Φρένο σε επενδύσεις ΑΠΕ

22/1/2022 .Epiruspost.gr. [Ήπειρος] «Απάτητα Βουνά» με βάση την μελέτη της Κικής Κατή

19/12/2021. Β. ΑΓΓΕΛΗ. typos-i. [Ιωάννινα]. Στα «Απάτητα Βουνά» της Τύμφης και του Σμόλικα (κι όχι μόνο)

25/12/2020: Ρέθεμνος. [Κρήτη] «Απειλή για το περιβάλλον η διάνοιξη δρόμων στα Λευκά Όρη» 

24/12/2020: Ηπειρωτικός Αγών. [Ιωάννινα] «Αντιστέκονται Τύμφη και Σμόλικας στην κατάτμηση από δρόμους» 

23/12/2020. Epirustvnews. [Ήπειρος]  «Κ.Αρσένης: Υπό Εξέταση Η Προστασία 6 Βουνών Της Ελλάδας Από Άναρχα Αιολικά Λόγω Της Σημασίας Τους Για Την Βιοποικιλότητα» 

Νέα των ΠΑΔ

Ανοιχτό σεμινάριο για εκπαιδευτικούς “Αγριες Φυσικές Περιοχές και άγρια πανίδα-σύγχρονες εξελίξεις” με τη συμμετοχή του BCL

Την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2024 και ώρα 18.00 το Εργαστήριό μας θα συμμετάσχει σε σεμινάριο με τίτλο “Αγριες Φυσικές Περιοχές και άγρια πανίδα-σύγχρονες εξελίξεις“. Διοργανωτής

Περισσότερα

Επιστολή στην πολιτική ηγεσία για την ορθή χωροθέτηση των Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής και οικολογικής κρίσης

Με την εκπνοή του 2023, και ολοκληρώνοντας στο Εργαστήριό μας ένα μεγάλο και επίπονο κύκλο ερευνητικών εργασιών στη θεματική της ορθής χωροθέτησης των αιολικών σταθμών

Περισσότερα

To διεθνές ερευνητικό δίκτυο NEMOR προτείνει στην Κομισιόν τη μείωση των δρόμων στα βουνά της Ευρώπης

Το NEMOR είναι ένα διεθνές ερευνητικό δίκτο 34 ιδιωτικών και δημοσίων ινστιτούτων από 15 Ευρωπαϊκές χώρες, στόχος του οποίου είναι η προαγωγή της έρευνας και

Περισσότερα

Το έργο NATLAND

NATLAND project entitled “Undisturbed natural areas of Greece (SEBI 13)” was part of the funding of the axis “Natural Environment & Innovative actions” of the

Περισσότερα