Project

ROADLESS

Project info

Τίτλος
ROADLESS - Roadless Αreas and sustainable development in Greece
Έτος
2019 - 2020
Συντονιστής
Συνεργαζόμενοι Φορείς
Ομάδα έργου

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βασιλική Κατή, Επιστημονικά υπεύθυνη

Αντωνία Γαλάνη, Συντονίστρια προγράμματος

Δρ. Χριστίνα Κασσάρα, βιολόγος

Δρ. Χαρητάκης Παπαϊωάννου, βιολόγος

Δρ. Όλγα Τζωρτζακάκη, βιολόγος

Μαρία Ψαραλέξη, βιολόγος, Υπ. Διδάκτορας ΑΠΘ

Μαρία Πετρίδου, γεωπόνος, Υπ. Διδ. BCL/Π.I.

Monika Hoffmann, δασολόγος, Υπ. Διδάκτορας, Ακαδημίας Επιστημών Πολωνίας

Τίτλος
NATLAND - Undisturbed natural areas of Greece (SEBI 13)
Έτος
2021-2022
Συντονιστής
Ομάδα έργου

Καθηγήτρια Βασιλική Κατή, Επιστημονικά υπεύθυνη

Αντωνία Γαλάνη, βιολόγος            

Δρ. Χριστίνα Κασσάρα, βιολόγος

Δρ. Χαρητάκης Παπαϊωάννου, βιολόγος

Δρ. Όλγα Τζωρτζακάκη, βιολόγος

Μαρία Ψαραλέξη, βιολόγος, Υπ. Διδάκτορας ΑΠΘ

Μαρία Πετρίδου, γεωπόνος, Υπ. Διδ. BCL/Π.I.

Δημήτρης Γκότσης, Μηχανικός

Στράτος Παπαντωνίου, Μεταπτυχιακός φοιτητής (BCL)

Σκοπός

Να σταματήσει ο κατακερματισμός του τοπίου από την εξάπλωση των δρόμων και η επακόλουθη απώλεια της βιοποικιλότητας στα φυσικά οικοσυστήματα στην Ελλάδα

Ερευνητικά ερωτήματα

Γιατί μια τέτοια έρευνα;

Δεν είναι τυχαίο ότι η εποχή της κρίσης της βιοποικιλότητας συμβαίνει ταυτόχρονα με την πιο εκρηκτική εξάπλωση των δρόμων στην ανθρώπινη ιστορία. Με το μήκος των ασφαλτοστρωμένων δρόμων να προβλέπεται να αυξηθεί κατά 60% έως το 2050, η εξάπλωση των δρόμων είναι βασικός μοχλός που ενεργοποιεί ή επιταχύνει την αλλαγή χρήσης γης, η οποία και αναγνωρίζεται ως η κορυφαία απειλή για τη μείωση της βιοποικιλότητας παγκοσμίως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τη μια πλευρά, η υποδομή των οδικών δικτύων είναι γνωστό ότι προάγει την οικονομική ανάπτυξη και την ανθρώπινη ευημερία, αλλά από την άλλη προκαλεί αλλαγή χρήσης γης, κατακερματισμό, αύξηση της τεχνητής γης, χημική ρύπανση, υδρολογική διαταραχή, διάβρωση του εδάφους, επιτάχυνση των βιολογικών εισβολών, θνησιμότητα των ζώων, υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και άλλες συχνά μη αναστρέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στην άγρια ζωή και στη λειτουργία των οικοσυστημάτων. Η ανθρωπότητα εξαρτάται από τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και ως εκ τούτου απειλείται από την κατάρρευσή τους. Η διατήρηση των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) αναγνωρίζεται ως ένα αποτελεσματικό και φθηνό εργαλείο για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των ωφελειών της για τον άνθρωπο.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, η Ελλάδα είναι λιγότερο κατακερματισμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά παρουσιάζει μεγαλύτερη ταχύτητα αύξησης του κατακερματισμού της. Η έρευνα αξιολογεί το βαθμό του κατακερματισμού της Ελλάδας με βάση τον αριθμό και την έκταση των ΠΑΔ. Οι ΠΑΔ είναι εκείνα τα τμήματα ξηράς άνω του 1 τ.χλμ που απέχουν τουλάχιστον 1 χλμ από τον πλησιέστερο δρόμο. Εργαζόμαστε στη διεπαφή επιστήμης-πολιτικής προτείνοντας τη θεσμική θωράκιση των μεγάλων ΠΑΔ καθώς και των νησιών χωρίς δρόμους, ως φυσικές περιοχές με υψηλή οικολογική, φυσική και αισθητική αξία που θα πρέπει να προστατεύονται από την υποβάθμιση και τον κατακερματισμό.

Δράσεις

Το BCL έχει αναλάβει δύο έργα (ROADLESS, NATLAND) για την παράδοση του εθνικού χάρτη των Περιοχών Άνευ Δρόμων της Ελλάδας, την ενημέρωση του ευρωπαϊκού δείκτη SEBI 13 και την παροχή επιστημονικών στοιχείων και κατευθυντήριων γραμμών για την ενσωμάτωση των ΠΑΔ στην εθνική περιβαλλοντική πολιτική και χωροταξικό σχεδιασμό.

Δραστηριότητες έργου ROADLESS:

  • Χαρτογράφηση των δρόμων και οριοθέτηση των εκτεταμένων ΠΑΔ (πάνω από 50 τ.χλμ) με χρήση GIS
  • Ανάλυση χωρικών δεδομένων των πολυγώνων ΠΑΔ ως προς το δίκτυο Natura 2000
  • Οικολογική μοντελοποίηση για την αξιολόγηση της συμβολής των ΠΑΔ στη διατήρηση της άγριας πανίδας, θεωρώντας ως περίπτωση τον πληθυσμό του αγριόγιδου (Rupicapra rupicapra balcanica) στο βουνό Τύμφη (είδος που προστατεύεται από την Οδηγία των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ)
  • Σύνθεση των αποτελεσμάτων σε μια τελική έκθεση σχετικά με τη χρήση των εκτεταμένων ΠΑΔ στον εθνικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό
  • Ευαισθητοποίηση του κοινού και διάδοση των αποτελεσμάτων τόσο στην επιστημονική κοινότητα (βάσεις δεδομένων, δημοσιεύσεις) όσο και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στην κοινωνία (ιστότοπος, εκλαϊκευμένη επιστήμη, ερωτηματολόγιο, σύνοψη πολιτικής, βίντεο)

 

Δραστηριότητες του έργου NATLAND:

  • Χαρτογράφηση των δρόμων και εντοπισμός όλων των περιοχών άνευ δρόμων στην Ελλάδα (πολύγωνα > 1 τ.χλμ)2
  • Εντοπισμός των νησιών χωρίς δρόμους οποιουδήποτε μεγέθους
  • Ενημέρωση του Ευρωπαϊκού Δείκτη SEBI 13 για την Ελλάδα «Κατακερματισμός φυσικών και ημιφυσικών οικοσυστημάτων» και του σχετικού κεφαλαίου της εθνικής έκθεσης για το περιβάλλον
  • Σύνθεση των αποτελεσμάτων της έρευνας σε μια τελική έκθεση σχετικά με τη χρήση των αδιατάρακτων φυσικών περιοχών (περιοχές άνευ δρόμων και περιμετρική ζώνη 1 χλμ γύρω από αυτές) στην εθνική περιβαλλοντική πολιτική και χωροταξικό σχεδιασμό
  • Ευαισθητοποίηση του κοινού και διάδοση των αποτελεσμάτων στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στην ευρύτερη κοινωνία (ιστότοπος, εκλαϊκευμένη επιστήμη,, σύνοψη πολιτικής, διαδικτυακές ομιλίες)

 

Αποτελέσματα

Βάσεις δεδομένων

No Description
No Description

Δημοσιεύσεις

Το Βαλκανικό αγριόγιδο (Rupicapra rupicapra balcanica) είναι ένα προστατευόμενο είδος με ανεπαρκή-κακή (U2) κατάσταση διατήρησης στην Ελλάδα. Η μελέτη μας διερευνά το εποχιακό πρότυπο χρήσης χώρου (seasonal range use pattern), τη δημογραφία και την επιλογή του ενδιαιτήματος σε μια περιοχή του δικτύου Natura 2000, το όρος Τύμφη. Για το σκοπό αυτό, εξετάσαμε 1168 παρατηρήσεις που ελήφθησαν από έξι εποχιακές καταμετρήσεις (2002: τέσσερις εποχές, 2014 και 2017: φθινόπωρο). Πραγματοποιήσαμε ανάλυση ENFA (Ecological Niche Factor Analysis) χρησιμοποιώντας 16 περιβαλλοντικές μεταβλητές συμπεριλαμβάνοντας και την ανθρώπινη όχληση. Το είδος χρησιμοποιούσε ετησίως μια έκταση 6491 εκταρίων (25% της περιοχής μελέτης), ακολουθώντας το τυπικό πρότυπο χρήσης του χώρου και παρουσίασε συναθροιστική κατανομή με την ελάχιστη εποχιακή έκταση χρήσης χώρου το Φθινόπωρο κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής. Το όρος Τύμφη φιλοξενούσε 469 άτομα το 2017 (το μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ελλάδα), ο οποίος αυξήθηκε κατά 3,55 φορές από το 2002. Το είδος επέλεγε μεγαλύτερα υψόμετρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, τα πευκοδάση έναντι των πλατυφύλλων δασών το χειμώνα και απέφευγε πλαγιές με νότιο προσανατολισμό. Τα αποτελέσματά μας υποστηρίζουν την υπόθεση αποφυγής του ανθρωπογενούς κινδύνου, καθώς το είδος επέλεγε πάντα απομακρυσμένες περιοχές μακριά από δρόμους, ανθρώπινους οικισμούς και περιοχές που πραγματοποιείται η θήρα. Στην Ελλάδα, το 40% της περιοχής κατανομής του του εμπίπτει σε περιοχές που απαγορεύεται η θήρα (16,5% της χώρας). Χρειάζεται μια εθνική πολιτική διατήρησης για το είδος με επίκεντρο τη διατήρηση και την αύξηση των περιοχών χωρίς δρόμους και των περιοχών απαγόρευσης της θήρας εντός της κατανομής του Βαλκανικού αγριόγιδου σε εθνικό επίπεδο. Εφαρμογή: H εργασία λήφθηκε υπόψη στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Αγριόγιδο των Βαλκανίων (Rupicapra rupicapra balcanica) (2020).
Η αλλαγή της χρήσης γης αποτελεί την κορυφαία απειλή για την απώλεια της βιοποικιλότητας και η επέκταση των δρόμων βασικό γενεσιουργό αίτιο αυτής παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον πρόσφατο δείκτη κατακερματισμού του τοπίου (LFI), η Ελλάδα είναι λιγότερο κατακερματισμένη από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά παρουσιάζει υψηλότερο ρυθμό αύξησης του κατακερματισμού της. Αναπτύξαμε το δείκτη RFI (Roadless Fragmentation Indicator) για την παρακολούθηση του ρυθμού του κατακερματισμού στα πιο φυσικά οικοσυστήματα. Ο δείκτης RFI υπολογίζει το ποσοστό της γης που καλύπτεται από Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ), δηλαδή τα τμήματα γης άνω του 1 km2 που απέχουν περισσότερο από 1 km από τον πλησιέστερο δρόμο. Με βάση τον εθνικό χάρτη των ΠΑΔ της Ελλάδας, εντοπίζονται 1115 ΠΑΔ που ταξινομούνται κατά μέγεθος (1-256 km2) και συνολικά καλύπτουν λιγότερο από το 5% της χερσαίας έκτασης της χώρας. Ο δείκτης RFI αντανακλά την φυσικότητα των οικοσυστημάτων, είναι σημαντικά υψηλότερος στο δίκτυο Natura 2000 και παρουσιάζει μεγαλύτερη ευαισθησία σε λιγότερο κατακερματισμένες ζώνες. Έξι βουνά (0,51% της ελληνικής γης) έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό χωρίς δρόμους (ΠΑΔ > 50 km2) και θα πρέπει να προστατευτούν αναλόγως. Ζητούμε μια ξεκάθαρη πολιτική μείωσης των δρόμων με μια νέα νομοθεσία (European Roadless Rule) που θα προστατεύει θεσμικά τουλάχιστον το 2% του ευρωπαϊκού εδάφους ως ζώνες άνευ δρόμων. Ζητούμε επίσης να μην υπάρξει περαιτέρω αδικαιολόγητη επέκταση των δρόμων στα πιο φυσικά και λιγότερο κατακερματισμένα οικοσυστήματα, ως μέτρο που θα πρέπει να ενσωματωθεί σε όλους τους τομείς της πολιτικής της Ευρώπης και ιδίως στον χωροταξικό σχεδιασμό αναπτυξιακών έργων. Παρουσιάζουμε έναν οδηγό πέντε βημάτων για την εφαρμογή της ως άνω πολιτικής στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ως μέτρο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της μείωσης της βιοποικιλότητας. Εφαρμογή: Τα ερευνητικά αποτελέσματα κοινοποιήθηκαν στην πολιτική ηγεσία, στους αναδόχους των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές Natura, καθώς και σε διεθνή φόρα και στο ευρωκοινοβούλιο για την προώθηση συναφούς περιβαλλοντικής πολιτικής. Ο κοινωνικός αντίκτυπος του έργου ήταν μεγάλος, και τα αποτελέσματα του ROADLESS συζητήθηκαν σε επίκαιρες ερωτήσεις στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε στη συνδιάσκεψη κορυφής COP26 (Νοέμβριος 2021) την πρόθεση της κυβέρνησης να διατηρήσει τις τελευταίες μεγάλες άγριες περιοχές στην Ελλάδα με την ονομασία «απάτητα βουνά».
Στις 18 Ιανουαρίου 2022, η Eλληνική κυβέρνηση απαγόρευσε την κατασκευή νέου οδικού δικτύου σε έξι ορεινές περιοχές άνευ δρόμων του δικτύου Natura 2000, πυροδοτώντας μια ευρύτερη εθνική πολιτική για την προστασία των περιοχών άνευ δρόμων. Η εξάπλωση των δρόμων είναι βασικός καταλύτης της αλλαγής της χρήσης γης, η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τη βιοποικιλότητα παγκοσμίως. Για χρόνια, οι επιστήμονες ζητούσαν να σταματήσει η επέκταση των υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των δρόμων, για την προστασία της βιοποικιλότητας με μικρή επιτυχία. Η πολιτική της Ελλάδας πρέπει να λειτουργήσει ως πρότυπο για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η διατήρηση οικοσυστημάτων υψηλής οικολογικής ακεραιότητας αποτελεί κρίσιμο στόχο των στρατηγικών για τη βιοποικιλότητα, εξυπηρετώντας επίσης τον στόχο του 10 % της αυστηρής προστασίας της γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Συνιστούμε τη χαρτογράφηση των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) για την οριοθέτηση της των περιοχών της άγριας φύσης (wilderness) και την παρακολούθηση της προόδου μείωσης της απώλειας σε φυσικές περιοχές. Χαρτογραφήσαμε την έκταση χωρίς δρόμους της Ελλάδας και αξιολογήσαμε τα οικολογικά χαρακτηριστικά της. Αντιπροσωπεύει το 6,1 % της χώρας και περιλαμβάνει 451 περιοχές χωρίς δρόμους μεγέθους άνω του 1 τ.χλμ: 389 περιοχές χωρίς δρόμους και 62 νησιά χωρίς δρόμους. Οι περιοχές χωρίς δρόμους εμφανίζονταν σε βουνά και νησιά, ήταν αδόμητες (δεν υπήρχαν τεχνητές εκτάσεις), αδιατάρακτες (δεν υπήρχαν σημαντικές πιέσεις, η φυσική και ημιφυσική φυτοκάλυψη ήταν 99 % και το 68 % της έκτασής τους ενέπιπτε στο δίκτυο Natura 2000). Βρίσκονταν επίσης σε φυσικά τοπία με χαμηλό δείκτη κατακερματισμού. Οι περισσότερες περιοχές χωρίς δρόμους (302) ήταν μεγαλύτερες από 10 τ.χλμ. Οι μεγαλύτερες σε έκταση περιοχές χωρίς δρόμους εμφανίζονταν περισσότερο σε ψηλότερα βουνά και σε πιο απόκρημνα εδάφη, είχαν χαμηλότερο δείκτη ανθρώπινης επιρροής και καλύτερη κάλυψη από το δίκτυο Natura 2000. Οι περιοχές χωρίς δρόμους επέδειξαν μια καλή ρυθμιστική ικανότητα έναντι της απώλειας της φυσικότητας και των πυρκαγιών (2,5 φορές χαμηλότερο ποσοστό καμένης γης από τον εθνικό μέσο όρο), αλλά ήταν ευάλωτες στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ιδίως αιολικών πάρκων (33 % των περιοχών χωρίς δρόμους ενδέχεται να επηρεαστούν). Υποστηρίζοντας μια περιβαλλοντική πολιτική διατήρησης των περιοχών χωρίς δρόμους, προτείνουμε τη χρήση αυτών των περιοχών για την οριοθέτηση των αυστηρά προστατευόμενων ζωνών στην ΕΕ (και στην Ελλάδα), για τη χαρτογράφηση των πρωτογενών ώριμων δασών και για τον εντοπισμό νέων υποψήφιων προστατευόμενων περιοχών. Συνιστούμε ανεπιφύλακτα να επανεξεταστεί το σχέδιο REPowerEU ώστε να οριστούν οι περιοχές χωρίς δρόμους ως μη επιλέξιμες περιοχές για την ανάπτυξη σχετικών υποδομών πράσινης ενέργειας.
Η αξιοποίηση του ανέμου είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη και οικονομικά αποδοτική Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας, αλλά οι εδαφικές επιπτώσεις των αιολικών σταθμών συχνά παραβλέπονται ή υποτιμώνται. Ψηφιοποιήσαμε την κατάληψη γης (ή δέσμευση γης), δηλαδή την παραγωγή τεχνητής γης, η οποία προέρχεται από 90 αιολικούς σταθμούς στην Ελλάδα, οι οποίοι κατασκευάστηκαν μεταξύ 2002 και 2020 (1,2 GW). Βρήκαμε σημαντικές επιπτώσεις: οι αιολικοί σταθμοί δημιούργησαν 7729 m2/MW (3,5 m2/MWh) τεχνητής γης, διανοίχτηκαν 148 m/MW νέοι δρόμοι και διευρύνθηκαν 174 m/MW κατά μέσο όρο. Τα μοντέλα έδειξαν ότι ο αριθμός και το μέγεθος των ανεμογεννητριών, η απουσία άλλων υφιστάμενων υποδομών και η υψομετρική διαφορά στους νέους δρόμους πρόσβασης αύξησαν τη δημιουργία τεχνητής γης. Η υψομετρική διαφορά σε νέους και διευρυμένους δρόμους πρόσβασης αύξησε επίσης το απαιτούμενο μήκος των δρόμων. Οι νέοι αιολικοί σταθμοί στην Ελλάδα σχεδιάζεται να εγκατασταθούν σε μεγαλύτερα υψόμετρα και σε εδάφη που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους κινδύνους για τη διάβρωση του εδάφους και την εδαφική βιοποικιλότητα. Η γενική τάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να χωροθετούνται λιγότεροι σταθμοί αιολικής ενέργειας σε ορεινές και δασικές εκτάσεις. Ωστόσο, το μοτίβο αυτό αντιστρέφεται σε αρκετές χώρες, ιδίως στη Νότια Ευρώπη. Μετά τον έλεγχο 28 πολιτικών και νομικών εγγράφων, διαπιστώσαμε ότι η αντιμετώπιση της κατάληψης γης προκύπτει έμμεσα από την παγκόσμια πολιτική, αλλά πιο άμεσα από την ευρωπαϊκή πολιτική μέσω πέντε μη νομικά δεσμευτικών εγγράφων και τριών οδηγιών. Ωστόσο, οι τρέχουσες ευρωπαϊκές ενεργειακές πολιτικές φαίνεται να συγκρούονται με τις πολιτικές διατήρησης της φύσης, με κίνδυνο να επιταχυνθεί στο μέλλον η κατάληψη γης. Η μελέτη παρέχει πληροφορίες για τη μείωση της κατάληψης γης κατά το σχεδιασμό και την κατασκευή σταθμών αιολικής ενέργειας. Υπογραμμίζουμε την ανάγκη για καλύτερη ποσοτικοποίηση της κατάληψης γης και την ενσωμάτωσή της στην πολύπλοκη διαδικασία του βιώσιμου χωροταξικού σχεδιασμού των επενδύσεων.

Πολιτική σύνοψη

No Description
No Description

Ανοιχτές διαλέξεις

No Description
No Description
No Description

Συνέδρια

No Description
No Description
No Description
No Description

Νέα νομοθεσία για τις ΠΑΔ

Σε αυτό το χωρίο παρουσιάζονται: (α) μια ανασκόπηση της νομοθεσίας των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ), όπου μπορείτε να βρείτε τη λογική πίσω από τη νέα νομοθεσία, όπως ανακοινώθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον Ιανουάριο του 2022 στο πλαίσιο του προγράμματος “Απάτητα βουνά”, (β) το περιεχόμενο της νομοθεσίας, παραθέτοντας τα άρθρα των 6 Υπουργικών Αποφάσεων, και τέλος (γ) οι έξι Υπουργικές Αποφάσεις θεσμοθέτησης των ΠΑΔ σε έξι αντίστοιχα ορεινά οικοσυστήματα της χώρας και οι χάρτες τους (αρχεία kmz – Google Earth).

To παρόν ενημερωτικό σημείωμα δημοσιεύτηκε από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Tuesday, 18 January 2022

Ενημερωτικό Σημείωμα

Πώς ορίζονται τα Απάτητα Βουνά;

Ως «Απάτητα Βουνά» ορίζονται οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) με την περιμετρική ζώνη ενός χιλιομέτρου αυτών (ΠΑΔ + ακτίνα 1 χλμ). Σε αυτές τις περιοχές απαγορεύεται η διάνοιξη νέων δρόμων και η δημιουργία άλλων τεχνητών επεμβάσεων, που μεταβάλλουν ή αλλοιώνουν το φυσικό περιβάλλον. Επιπλέον, υπάγονται σε καθεστώς υψηλής προστασίας.

Ποιες περιοχές θα ενταχθούν στα Απάτητα Βουνά;
  • Λευκά Όρη – Έκταση: 382,06 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 0-2.453 μ.
  • Σάος – Έκταση: 97,30 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 0-1.611 μ.
  • Σμόλικας – Έκταση: 102,89 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 782-2.637 μ.
  • Τύμφη – Έκταση: 202,75 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 460-2.497 μ.
  • Ταΰγετος – Έκταση: 143,23 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 432-2.407 μ.
  • Χατζή – Έκταση: 45,61 τ.χλμ. | Υψόμετρο: 598-2.038 μ.
Πώς θεσμοθετήσαμε τις Περιοχές Άνευ Δρόμων;

Με Υπουργική Απόφαση, εξουσιοδοτική άρθρου 47 ν.4685/2020, ανά περιοχή:

  • Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, η επέκταση των υφιστάμενων ανεξαρτήτως κατηγορίας, καθώς και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.
  • Δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρηση τους.
  • Επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.
  • Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
  • Εξαιρούνται των ανωτέρω απαγορεύσεων έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.) εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.
Τα Απάτητα Βουνά μπλοκάρουν τις επενδύσεις;

Τα «Απάτητα Βουνά» αποτελούν ένα φρένο στην υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, χωρίς όμως να βάζουν εμπόδια σε επενδύσεις, καθώς αφορούν σε περιοχές ανέγγιχτες στο πέρασμα του χρόνου.

Ο οικοτουρισμός μπορεί να αναπτυχθεί σε κάθε περιοχή που παρουσιάζει ενδιαφέρον από άποψη βιοποικιλότητας και αισθητικής τοπίου, συμβάλλοντας στη διατήρηση ή στη δημιουργία κινήτρων για μετάβαση σε πράσινη οικονομική δραστηριότητα όπως βιολογικές καλλιέργειες, προώθηση παραδοσιακών προϊόντων κ.ά.

Ποια είναι τα οφέλη από τα Απάτητα Βουνά;
  • Συνεισφέρουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
  • Εμποδίζουν την είσοδο ξενικών ειδών.
  • Παρέχουν διαδρομές μετανάστευσης και ενδιάμεσων στάσεων σε είδη πανίδας.
  • Δεσμεύουν άνθρακα και μειώνουν τις επιπτώσεις των αερίων του θερμοκηπίου.
  • Διατηρούν τη συνδεσιμότητα και την ακεραιότητα του οικοσυστήματος.
  • Προσφέρουν αναψυχή, εκπαίδευση και επιστημονική γνώση στους πολίτες.
  • Ρυθμίζουν και προστατεύουν τις υπηρεσίες του οικοσυστήματος: παροχή καθαρού νερού, έλεγχος διάβρωσης, υγιές έδαφος, ποιότητα αέρα, κλιματική ρύθμιση, επικονίαση καλλιεργειών, υψηλή ανθεκτικότητα στην επιδημία παρασίτων.
Τι είναι ο κατακερματισμός της γης και ποιες οι συνέπειες;

Κατακερματισμός γης, είναι η κατάτμηση των φυσικών οικοσυστημάτων σε κομμάτια από την αύξηση των δρόμων και των τεχνητών επιφανειών.

Ο κατακερματισμός έχει άμεσες συνέπειες στην:

  • Απώλεια, συρροή και απομόνωση των ενδιαιτημάτων των ειδών
  • Μείωση πληθυσμών και στις τοπικές εξαφανίσεις ειδών
  • Υποβάθμιση οικολογικών διεργασιών

Ο δείκτης κατάτμησης της Ελλάδας είναι μισός από ότι της Ευρώπης, αλλά αυξάνεται ταχύτερα. Συγκεκριμένα:

  • Η Ελλάδα ήταν στην πρώτη θέση αύξησης τεχνητών επιφανειών στην Ευρώπη (2015)
  • Τα εργοτάξια και οι δρόμοι καταναλώνουν περισσότερη γη στην Ελλάδα από ό,τι στην Ευρώπη.
  • Το οδικό δίκτυο Ελλάδας έχει μήκος μεγαλύτερο από 367.000 χλμ., ενώ η πιθανότητα να βρισκόμαστε σε απόσταση μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου από δρόμο είναι μόλις 5,43%.
Ποια η σχέση των δρόμων με την απώλεια της βιοποικιλότητας;

Οι δρόμοι διευκολύνουν τη διακίνηση ανθρώπων και αγαθών και είναι άμεσα συνυφασμένοι με την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.

Παρά τα σημαντικά οφέλη της ύπαρξης χρηστικού οδικού δικτύου, οι δρόμοι σχετίζονται με τις πέντε κυριότερες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας παγκοσμίως, οι οποίες είναι κατά φθίνουσα σειρά σοβαρότητας:

  • Η αλλαγή χρήσης γης.
  • Η άμεση εκμετάλλευση των πόρων.
  • Η κλιματική αλλαγή.
  • Η ρύπανση.
  • Τα ξενικά είδη πανίδας.

Οι δρόμοι θεωρούνται επομένως μία από τις βασικότερες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης της λειτουργίας των οικοσυστημάτων παγκοσμίως, ιδίως όταν εισέρχονται σε φυσικά οικοσυστήματα και πρώην αδιατάρακτες περιοχές.

Τα ενδιαιτήματα των ειδών συρρικνώνονται, οι πληθυσμοί απομονώνονται, η θνησιμότητα της άγριας πανίδας από προσκρούσεις σε οχήματα στο οδικό δίκτυο αυξάνεται.

Παράλληλα, όλες οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που συνδέονται με το έδαφος, όπως η αποικοδόμηση ή ο κύκλος του αζώτου χάνονται, αφού το έδαφος σφραγίζεται και μετατρέπεται σε τεχνητή γη.

Έμμεσες είναι οι επιπτώσεις και στην ανθρώπινη υγεία με την αύξηση της ρύπανσης και τη διευκόλυνση της εξάπλωσης ασθενειών.

Γιατί οι ΠΑΔ αποτελούν θέμα παγκοσμίου ενδιαφέροντος ;

Ζούμε σε μια εποχή κρίσης της βιοποικιλότητας. Έχει ξεκινήσει η έκτη μαζική εξαφάνιση των ειδών στην ιστορία της Γης, αποδιδόμενη σε ανθρωπογενείς αιτίες, και τουλάχιστον το 70% της γης έχει υποβαθμιστεί, ενέχοντας σοβαρό κίνδυνο για την ευμάρεια της ανθρωπότητας.

Ταυτόχρονα, ζούμε και σε μια εποχή κορύφωσης της επέκτασης των τεχνητών επιφανειών και ειδικότερα των δρόμων.

Το μήκος των νέων ασφαλτοστρωμένων δρόμων αναμένεται να αυξηθεί κατά 59% έως το 2050.

Κορυφαίοι επιστήμονες θεωρούν τους δρόμους ως τη χειρότερη απειλή στον Πλανήτη για την απώλεια της βιοποικιλότητας, και άρα τη διαφύλαξη των ΠΑΔ ως την καίρια πολιτική για την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.

Τη νέα αυτή τάση της διαφύλαξης των ΠΑΔ έχουν σήμερα ενστερνιστεί παγκόσμιοι φορείς (SCB, IUCN, UNEP, Conservation International, Tebtebba) και το θέμα πήρε παγκόσμιες διαστάσεις στις συνδιασκέψεις κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (COP 11, Ινδία και στο Rio+20, Βραζιλία, 2012).

Υπάρχει ο θεσμός «Απάτητα Βουνά» στην Ε.Ε.;

Η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που θεσμοθετεί τα Απάτητα Βουνά.

 Το θέμα του κατακερματισμού της φυσικής γης, κρίθηκε ως μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην Ε.Ε. στην ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 08/06/2021, για τη νέα Στρατηγική Βιοποικιλότητας 2030 με τίτλο «Επιστροφή της Φύσης στη ζωή μας». Επίσης, ψηφίστηκε η υποχρέωση για ένταξη σε καθεστώς αυστηρής προστασίας τουλάχιστον το 10% της επικράτειας κάθε χώρας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποβάλει πρόταση για νομικά δεσμευτικούς στόχους για την αποκατάσταση της φύσης της Ε.Ε. το 2021. Η αποκατάσταση των οικοσυστημάτων της Ε.Ε. θα συμβάλει στην ενίσχυση της βιοποικιλότητας, τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και στην πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.

Ο κύριος στόχος της πρωτοβουλίας της ΕΕ είναι η αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, ιδίως εκείνων με τις περισσότερες δυνατότητες για:

  • Δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.
  • Πρόληψη και μείωση των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών.
  • Υγεία του εδάφους και επικονίαση.
  • Βελτίωση της γνώσης και παρακολούθησης των οικοσυστημάτων και των υπηρεσιών τους.

Με τη θεσμοθέτηση των Απάτητων Βουνών ακολουθούμε προληπτικά αυτή την πολιτική αποκατάστασης.

Οι «Περιοχές Άνευ Δρόμων», αποτελούν μια δράση που ξεκίνησε να υλοποιείται για πρώτη φορά το 2001 στις ΗΠΑ υπό τον τίτλο «The Roadless Rule» και αυτή τη στιγμή μελετώνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να ενσωματωθούν στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.

Με ποιους στόχους εναρμονίζονται οι ΠΑΔ;

Οι ΠΑΔ συνεισφέρουν στην επίτευξη 12 στόχων της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα όπως στη:

  • Διατήρηση του εθνικού φυσικού κεφαλαίου (στόχος 2.1).
  • Οριοθέτηση οικολογικών διαδρόμων (στόχος 3.3).
  • Ενίσχυση της συνέργειας των κύριων τομεακών πολιτικών με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη θέσπιση κινήτρων (στόχοι 5.1-5.8).
  • Διατήρηση της ποικιλότητας του τοπίου (στόχος 6.2).
  • Αντιμετώπιση των εισβλητικών χωροκατακτητικών ειδών (στόχος 8.2).

Ακόμα, με βάση την πρόσφατη Εθνική Έκθεση Αξιολόγησης για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, καθορίστηκαν οι 8 εθνικές προτεραιότητες από τη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης για την Ατζέντα 2030.

Η οριοθέτηση των εκτεταμένων ΠΑΔ και η εισαγωγή τους στο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, τεκμηριωμένα συνεισφέρει θετικά στην επίτευξη τριών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης:

  • Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή (στόχος 12).
  • Δράση για το κλίμα (στόχος 13).
  • Η ζωή στη στεριά (στόχος 15)

Στο πλαίσιο της 6ης εθνικής προτεραιότητας υπό τον τίτλο: «Ενίσχυση της προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για κοινωνική ευημερία και μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα»

Τέλος, οι ΠΑΔ, συνάδουν με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, όπως αυτή κυρώθηκε από την Ελλάδα, με βάση την οποία το τοπίο αποτελεί «βασικό συστατικό της Ευρωπαϊκής φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς».

ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

Κάθε Υπουργική Απόφαση δομείται ως εξής:

Τίτλος

Όροι και περιορισμοί για την προστασία της περιοχής άνευ δρόμων του όρους [...δίνεται το όνομα της περιοχής

Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ έχοντας υπόψη… ακολουθεί μια λίστα νομικών και άλλων εγγράφων, με αναφορά τόσο στο πρόγραμμά μας “ROADLESS” όσο και τη συναφή εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής (επισυνάπτεται σε κάθε ΦΕΚ)

Άρθρο 1: Σκοπός

The first article of all Ministerial Decisions presents the goal of the legislation, as follows:

Σκοπός της παρούσας είναι η αποτελεσματική προστασία των τύπων οικοτόπων και ειδών χλωρίδας, άγριας πανίδας και ορνιθοπανίδας και των ενδιαιτημάτων τους της περιοχής άνευ δρόμων του όρους [δίνεται το όνομα της περιοχήςμέσω της θεσμοθέτησης ειδικών όρων και περιορισμών.

Ειδικότερα, με την παρούσα επιδιώκεται:

(α) η ανάσχεση της αλλαγής χρήσης γης, η οποία αποτελεί την κυριότερη αιτία απώλεια της βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό επίπεδο,

(β) η αναχαίτιση της αύξησης των τεχνητών επιφανειών και του κατακερματισμού των φυσικών οικοσυστημάτων από τους δρόμους και τις τεχνητές επιφάνειες, και των συναφών αρνητικών επιπτώσεων αυτών στη βιοποικιλότητα,

(γ) η διατήρηση των τύπων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας, άγριας πανίδας και ορνιθοπανίδας που απαντώνται στη συγκεκριμένη περιοχή,

(δ) η διαφύλαξη των φυσικών, πολιτιστικών, ιστορικών, αισθητικών και λοιπών αξιών του τοπίου, όπως ορίζονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το τοπίο,

(ε) η διατήρηση των ήπιων παραδοσιακών ανθρωπογενών δραστηριοτήτων που δεν διαταράσσουν τα φυσικά οικοσυστήματα και τη φυσική εξέλιξή τους,

(στ) η ανάπτυξη του φυσιολατρικού, περιπατητικού, ορειβατικού και οικολογικού τουρισμού σε περιοχές υψηλής φυσικής και αισθητικής αξίας συμβατού με τους ως άνω επί μέρους στόχους και

(ζ) η θεσμοθέτηση όρων και περιορισμών για την εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στο πλαίσιο της ήπιας και βιώσιμης ανάπτυξης.

Άρθρο 2: Οριοθέτηση της περιοχής εφαρμογής

Το δεύτερο άρθρο οριοθετεί την ΠΑΔ, με αναφορά στο χάρτη της ΠΑΔ στο Παράρτημα 1 και στον πίνακα με τις ακριβείς συντεταγμένες της (ΕΓΣΑ87) στο Παράρτημα 2, στην έκτασή της σε τετραγωνικά χιλιόμετρα και το υψομετρικό της εύρος. Παρουσιάζονται επίσης οι περιοχές του δικτύου Natura 2000 με τους κωδικούς τους που αλληλεπικαλύπτονται με την ΠΑΔ. Στην τελευταία παράγραφο αναφέρεται: «Βασικό χαρακτηριστικό της περιοχής της παρ. 1 του παρόντος είναι το αδιατάρακτο φυσικό περιβάλλον, στο οποίο δεν υφίστανται δρόμοι για την κίνηση μηχανοκίνητων οχημάτων και δεν έχουν κατασκευαστεί άλλου είδους τεχνητές επιφάνειες».

Άρθρο 3: Όροι και περιορισμοί

The third article presents the restrictions and conditions in the roadless area defined in article 2 as follows:

Στο σύνολο της περιοχής του άρθρου 2:

(1) Απαγορεύεται η διάνοιξη δρόμων κίνησης μηχανοκίνητων οχημάτων, ανεξαρτήτως κατηγορίας και κάθε είδους τεχνική επέμβαση, μεταβολή ή αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος.

(2) Από την παρούσα δεν θίγονται νομίμως υφιστάμενα έργα και η συντήρησή τους.

(3). Ειδικότερα επιτρέπεται η σήμανση, επισκευή, συντήρηση και βελτίωση υφιστάμενων ορειβατικών και πεζοπορικών μονοπατιών, χωρίς τη χρήση μηχανοκίνητων μέσων πρόσβασης και με την προϋπόθεση ότι οι επεμβάσεις θα υλοποιούνται με φυσικά υλικά.

(4). Εξαιρούνται από τους όρους και τους περιορισμούς της παρούσας έργα για σκοπούς Εθνικής Άμυνας, όπως καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.

(5). Εξαιρούνται των ανωτέρω απαγορεύσεων:

(α) έργα και επεμβάσεις που υλοποιούνται λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιάς κ.λπ.), εφόσον μετά λαμβάνεται μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος.

(β) έργα και επεμβάσεις που κρίνονται απαραίτητες για λόγους προστασίας ή/και αποκατάστασης του φυσικού και δασικού περιβάλλοντος.

Άρθρο 4: Έλεγχος – Κυρώσεις

The article presents shortly the implementation of the Ministerial Decision as follows:

(1) Ο έλεγχος τήρησης των διατάξεων της παρούσης και η βεβαίωση τυχόν παραβάσεων για την επιβολή κυρώσεων, γίνονται από τις αρμόδιες αρχές βάσει της εκάστοτε κείμενης νομοθεσίας.

(2). Η φύλαξη και επόπτευση της περιοχής γίνεται από τα αρμόδια όργανα.

Άρθρο 5

The article quotes “The validity of this decision starts from its publication and lasts for two (2) years.”

Appendices

The legislation includes Appendix 1 ( map of the roadless area) and Appendix 2 (coordinates of the roadless area)

Για κάθε περιοχή μπορείτε να κατεβάσετε (α) Το ΦΕΚ, (β) την εισήγηση του ΥΠΕΝ, (γ) το χάρτη της περιοχής ως αρχείο kmz. Τα αρχεία είναι διαθέσιμα στο drive “FEK_6_Roadless Areas” [ο φάκελος ανανεώνεται κάθε φορά που δημοσιεύονται τα ΦΕΚ]

MME

Σε αυτό το χωρίο αναρτώνται άρθρα του διεθνούς και εθνικού/τοπικού τύπου που αναφέρονται στα επιστημονικά ευρήματα της έρευνάς μας. Τα άρθρα είναι ενδεικτικά και παρατίθενται χωρίς να αντανακλούν απαραίτητα τη γνώμη του BCL. Η κάλυψη της έρευνάς μας από τα ΜΜΕ είναι ένας δείκτης απήχησης της έρευνάς μας στην κοινωνία.

10/2/2022: DNR- Dachverband der deutschen Natur-, Tier- und Umweltschutzorganisationen. Mit gutem Beispiel voran: Griechenland beschließt “straßenlose Zone” [German]

28/1/2022:  Paweł Wernicki. Nauka W Polsce. Grecja chroni swoje bezdroża [Polish]

24/2/2022. Τ. ΣΑΡΑΝΤΗΣ. Η εφημερίδα των Συντακτών. “Απάτητα Βουνά” μόλις το 1% των ορεινών εκτάσεων.

6/2/2022. Η εποχή. Έξι απάτητα βουνά, τα άλλα καταπατημένα

21/1/2022. CNN Greece. «Απάτητα Βουνά»: Σύσκεψη υπό τον Μητσοτάκη για την περιβαλλοντική θωράκισή τους

21/1/2022. Ελεύθερος Τύπος. Μητσοτάκης: Εξι «Απάτητα Βουνά» χωρίς ανεμογεννήτριες – Η άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος

21/1/2022. Έθνος. Έξι βουνά της χώρας σε καθεστώς πολύ αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης – Τι είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης

21/1/2022. Καθημερινή.  «Απάτητα βουνά»: Παρουσιάστηκε το σχέδιο.

21/1/2022. Πρώτο ΘΕΜΑ. Μητσοτάκης για «Απάτητα Βουνά»: Μπαίνουν σε καθεστώς αυξημένης περιβαλλοντικής θωράκισης

21/1/2022. Το Βήμα. Μητσοτάκης: Το project «απάτητα βουνά» είναι η άλλη όψη του αναπτυξιακού μας προγράμματος

20/1/2022. Β. ΕΥΘΥΜΙΟΠΟΥΛΟΥ. Liberal. Μια πρωτοβουλία μοναδικής σημασίας

20/1/2022. Ριζοσπάτης. Προσπάθεια απόκρυψης της ληστρικής εκμετάλλευσης και καταστροφής των ορεινών όγκων

19/1/2022. CAPITAL. Για ποια αιολικά πρότζεκτ θα παραμείνουν “απάτητα τα βουνά”

19/1/2022. Α. ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ. Η εφημερίδα των Συντακτών. Τα απάτητα βουνά και η περιφέρεια του Κ. Σκρέκα

19/1/2022. Ναυτεμπορική. «Απάτητα» 6 βουνά της χώρας: Ποια project ανανεώσιμων πηγών παγώνουν

19/1/2022. Καθημερινή. Ποια είναι τα ελληνικά «Απάτητα Βουνά»

19/1/2022. ΤΑ ΝΕΑ. Το νέο καθεστώς για έξι βουνά

16/12/2021. Energia.gr. Γιώργος Αμυράς στην Βουλή για “Απάτητα Βουνά” και Προστατευόμενες Περιοχές Νatura

24/11/2021: Γ. ΛΙΑΛΙΟΣ. Καθημερινή. “Απάτητα βουνά μακριά από δρόμους και τσιμέντο. Ο Γ. Αμυράς μιλάει στην Κ

22/12/2020: Γ. ΛΙΑΛΙΟΣ. Καθημερινή. «Οι πολλοί δρόμοι βλάπτουν τη φύση»

1/11/2021. Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP26 (Ανακοίνωση των Απάτητων Βουνών). Primeminister.gr

6/2/2022. Ελευθερία [Λάρισα]. Έτσι θα μείνει ανέγγιχτος ο φυσικός πλούτος της Ελλάδας

6/2/2022. Ρέθεμνος. [Κρήτη]. Αγία Ρουμέλη: Γιατί ζητά να εξαιρεθεί από τον θεσμό «Απάτητα Βουνά»

4/2/2022: Ευρυτανικός παλμός. [Ευρυτανία]. Θα γίνουν… ‘Απάτητα’ τα βουνά της Ευρυτανίας;

4/2/2022. Χ. ΜΕΓΑΣ. Μαχητής. [Άρτα]. Τα απάτητα και τα «σπαρμένα» με… ικριώματα βουνά μας

3/2/2022. The Best [Πάτρα]. Τα έξι “απάτητα” βουνά της Ελλάδας σε καθεστώς προστασίας

28/1/2022. Γ. ΧΑΛΑΤΣΗ. Ηπειρωτικός Αγών. [Ιωάννινα].  Άλλοθι για την αντιπεριβαλλοντική πολιτική τα «Απάτητα Βουνά»

19/1/2022. TheNewspaper.gr. Ποια είναι τα ελληνικά «Απάτητα Βουνά» – Φρένο σε επενδύσεις ΑΠΕ

22/1/2022 .Epiruspost.gr. [Ήπειρος] «Απάτητα Βουνά» με βάση την μελέτη της Κικής Κατή

19/12/2021. Β. ΑΓΓΕΛΗ. typos-i. [Ιωάννινα]. Στα «Απάτητα Βουνά» της Τύμφης και του Σμόλικα (κι όχι μόνο)

25/12/2020: Ρέθεμνος. [Κρήτη] «Απειλή για το περιβάλλον η διάνοιξη δρόμων στα Λευκά Όρη» 

24/12/2020: Ηπειρωτικός Αγών. [Ιωάννινα] «Αντιστέκονται Τύμφη και Σμόλικας στην κατάτμηση από δρόμους» 

23/12/2020. Epirustvnews. [Ήπειρος]  «Κ.Αρσένης: Υπό Εξέταση Η Προστασία 6 Βουνών Της Ελλάδας Από Άναρχα Αιολικά Λόγω Της Σημασίας Τους Για Την Βιοποικιλότητα» 

21/2/2022. Β. ΚΑΤΗ. Η εφημερίδα των Συντακτών. Διάλογος για τα Απάτητα Βουνά. [Το άρθρο συνιστά απάντηση σε τοποθέτηση του κ. Γ. ΜΠΑΛΙΑ από 13/2/2022 με τίτλο: Τα “Απάτητα Βουνά” και οι ταπεινωμένες κορυφές. Ένθετο  Νησίδες της εφημερίδας των Συντακτών]

12/2/2022. BCL dasarxeio.com Απάτητα Βουνά: Διαφάνεια και διάχυση της επιστημονικής γνώσης.

6/2/2022. Θ. ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ. Ελευθερία [Λάρισα]. Έτσι θα μείνει ανέγγιχτος ο φυσικός πλούτος της Ελλάδας [Συνέντευξη Β. Κατή/ BCL]

3/2/2022. Γ. ΓΚΟΝΤΖΟΣ. Δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων. Συνέντευξη για τις Περιοχές Άνευ Δρόμων. [ηχητικό αρχείο]

20/1/2022. E. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ. Εκπομπή Ο3 -ΕΡΤ. Τα έξι “απάτητα βουνά” της Ελλάδας σε καθεστώς προστασίας. [Συνέντευξη  Χ. Κασσάρα/BCL (you tube)].

17/3/2021. Πράσινες Ιστορίες – ΕΡΤ. Περιοχές Άνευ Δρόμων. Ντοκυμαντέρ με συνέντευξη της Β. Κατή. Σκηνοθεσία Β. Ευθυμίου. [βίντεο ertflix].

Το χρονικό των "Απάτητων Βουνών"

15/9/2019
Έναρξη προγράμματος Roadless

Κατατίθεται την 11/12/2018 από την Πίνδο Περιβαλλοντική και το BCL ερευνητική πρόταση στο Πράσινο Ταμείο με τίτλο «Περιοχές Άνευ Δρόμων και βιώσιμη ανάπτυξη στην Ελλάδα». Το έργο επιλέγεται για χρηματοδότηση (απόφαση υπ’ αριθμ. 148.3.2018). Ξεκινά η χαρτογράφηση για τον εντοπισμό των εκτεταμένων ΠΑΔ της χώρας. 

11/12/2019
Διάθεση δεδομένων ΠΑΔ στο ΥΠΕΝ

Αποστέλλονται προκαταρκτικά αδημοσίευτα χαρτογραφικά δεδομένα για τις ΠΑΔ άνω των 50 τ.χλμ. και συναφείς προτάσεις χρήσης αυτών στο Τμήμα Προστατευόμενων Περιοχών (Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ). Θέμα επιστολής: «Παραχώρηση δεδομένων για τις Περιοχές Άνευ Δρόμων στο ΥΠΕΝ προς χρήση τους στο σχεδιασμό ζωνών χρήσεων γης εντός των προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας».

24/3/2020
Πρώτη διεθνής δημοσίευση: αγριόγιδο & ΠΑΔ

Δημοσιεύεται paper επί της αρνητικής επίπτωσης των δρόμων στο Βαλκανικό αγριόγιδο. Kati et al. 2020. Balkan Chamois (Rupicapra rupicapra balcanica) Avoids Roads, Settlements, and Hunting Grounds: An Ecological Overview from Timfi Mountain, Greece. Diversity 12:124. https://doi.org/10.3390/d12040124

22/6/2020
Πρώτη γεωχωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ

Δημοσιεύεται η πρώτη βάση των ΠΑΔ άνω των 50 τ.χλμ. Kati V et al.. 2020. The roadless map of Greece. Mendeley Data, v1. http://dx.doi.org/10.17632/s6zh89fb5c.1. Θα χρησιμοποιηθεί αργότερα στη σχετική νομοθεσία των «Απάτητων Βουνών» (5 ΠΑΔ > 50 τ.χλμ). Τα πολύγωνα "μετριας αξιοπιστίας" θα ενταχθούν στον πρόγραμμα NATLAND αργότερα για επικαιροποίηση μέσω χαρτογράφησης δρόμων εντός αυτών.  

15/7/2020
Πολιτική σύνοψη

Ολοκληρώνεται η πολιτική σύνοψη Κατή, Β., κ.α. 2020. Οι Περιοχές Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ως εργαλείο περιβαλλοντικού σχεδιασμού στην Ελλάδα. Πίνδος Περιβαλλοντική & Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα, Ελλάδα: 10 σελ. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.33332.27526. Η σύνοψη καταλήγει σε 12 προτάσεις χρήσης των ΠΑΔ στην εθνική πολιτική μείωσης του κατακερματισμού του τοπίου και της απώλειας της βιοποικιλότητας.

17/4/2020
Διάθεση δεδομένων ΠΑΔ στους Αναδόχους ΕΠΜ

Διατίθενται τα αποτελέσματα του ROADLESS στους Αναδόχους των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών προς χρήση της πληροφορίας στις μελέτες που εκπονούν (πρώτη γεωχωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ, σύνοψη πολιτικής, δημοσίευση αγριόγιδου).

17/11/2020
Δεύτερη διεθνής δημοσίευση επί των ΠΑΔ

Δημοσιεύεται η διεθνής επιστημονική δημοσίευση Kati V et al.2020. Conservation policy under a roadless perspective: Minimizing fragmentation in Greece. Biological Conservation 252:108828. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2020.108828.   

22/11/2020
Πρόταση για νομοθεσία ΠΑΔ στο ΥΠΕΝ

Αποστέλλεται επιστολή με τίτλο «Θεσμοθέτησης περιοχών άνευ δρόμων στην Ελλάδα» στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ όπου ενθαρρύνεται η ανάληψη πολιτικής πρωτοβουλίας για τη μείωση του κατακερματισμού και τη θεσμική προστασία των ΠΑΔ της Ελλάδας, με παράλληλη διάθεση όλων των αποτελεσμάτων της έρευνας και των συναφών προτάσεων περιβαλλοντικής πολιτικής.

23/11/2020
Πρόταση χρήσης ΠΑΔ στο δίκτυο Natura & τη χωροταξία

Αποστέλλεται επιστολή με θέμα «Ενσωμάτωση των Περιοχών Άνευ Δρόμων ΠΑΔ στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό στην Ελλάδα» στους Γενικούς Γραμματείς του ΥΠΕΝ, στην Επιτροπή Φύση 2000 και στον ΟΦΥΠΕΚΑ, Η επιστολή γνωστοποιεί τα αποτελέσματα της έρευνας και υπογραμμίζει τη σημασία ενσωμάτωσης των ΠΑΔ στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό/χωροταξία στις διάφορες τομεακές πολιτικές, όσο και στη θεσμοθέτηση χρήσεων γης και εντός των προστατευόμενων περιοχών.

14/1/2021
Γνωστοποίηση έρευνας ΠΑΔ στη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ

Αποστέλλεται επιστολή με θέμα: «Βιώσιμο σενάριο χωροθέτησης των Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) για την επίτευξη των εθνικών κλιματικών στόχων μέσω της προστασίας της βιοποικιλότητας και της χρήσης καθαρής ενέργειας» στον Πρωθυπουργό και στη νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ. Διατίθενται όλα τα ερευνητικά αποτελέσματα του έργου WIND με προτροπή της θεώρησης ζώνης αποκλεισμού των ΑΠΕ στις περιοχές του δικτύου Natura 2000 και στα τοπία μεγάλης φυσικότητας μικρού έως μεσαίου βαθμού κατακερματισμού. Διατίθενται εκ νέου τα ερευνητικά αποτελέσματα του έργου ROADLESS προς γνώση των νέων Υπουργών του ΥΠΕΝ.

17/2/2021
Έναρξη νομοθετικού έργου επί των ΠΑΔ από τον Υφυπουργό κ. Γ. Αμυρά

Πρόσκληση από τον Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Γ. Αμυρά σε συνάντηση εργασίας. Εκφράζεται η πολιτική βούληση για θεσμοθέτηση των ΠΑΔ που κατέδειξε η δημοσίευση και γίνεται έναρξη της συνεργασίας. Το Εργαστήριο BCL παρέχει τεχνική υποστήριξη ως προς το χαρτογραφικό κομμάτι της νομοθεσίας στο Γραφείο του Υφυπουργού και στη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ. Το νομοθετικό έργο πραγματοποιείται από το ΥΠΕΝ χωρίς περαιτέρω εμπλοκή του BCL. Εκφράζεται επιπλέον η πολιτική βούληση για επέκταση της χαρτογράφησης και πιθανής θεσμοθέτησης νέων ΠΑΔ σε όλη την Ελλάδα με επίκεντρο τις ΠΑΔ άνω των 10τ.χλμ. εντός και εκτός δικτύου Natura, όπως προτείνει και η σχετική δημοσίευση επί των ΠΑΔ.

1/7/2021
Έναρξη προγράμματος NATLAND

Έναρξη του έργου «NATLAND- Αδιατάρακτες Φυσικές Περιοχές στην Ελλάδα (SEBI 13)» με ανάδοχο το BCL και χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο. Το έργο θα ολοκληρώσει τη χαρτογράφηση για όλες τις ΠΑΔ της Ελλάδας άνω του 1 τ.χλμ. παράγοντας τον Ευρωπαϊκό Δείκτη SEBI 13 και θα χαρτογραφήσει τα νησιά άνευ δρόμων. Ημερομηνία λήξης του έργου: 30/9/2022.

19/10/2021
Δεύτερη χωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ

Ολοκληρώνεται η δεύτερη βάση δεδομένων των ΠΑΔ άνω των 10 τ.χλμ που εμπίπτουν πλήρως ή μερικώς εντός του δικτύου Natura 2000. Έγκριση από το Πράσινο Ταμείο.

1/11/2021
Aνακοίνωση των «Απάτητων Βουνών» στην COP26

Ανακοινώνεται το πρόγραμμα “Απάτητα Βουνά» από τον Πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη στη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP26 ως εξής: «Και εισάγουμε ένα εμβληματικό πρόγραμμα με την ονομασία «Untrodden Mountains» (Απάτητα Βουνά) με στόχο να προστατεύσουμε το φυσικό περιβάλλον των βουνών μας».

16/11/2021
Συγχαρητήρια επιστολή στον Πρωθυπουργό για τα “Απάτητα Βουνά”

Αποστέλλεται συγχαρητήρια επιστολή από το BCL προς τον Πρωθυπουργό της χώρας κ. Κ. Μητσοτάκη για την πολιτική πρωτοβουλία «Απάτητα Βουνά». Προτείνεται να θεωρηθούν οι ΠΑΔ άνω των 10 τ.χλμ στο πρόγραμμα, με παράλληλη γνωστοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων και δέσμευση για τεχνική και επιστημονική βοήθεια σε αυτήν την κατεύθυνση.

23/12/2021
Διάθεση δεύτερης βάσης δεδομένων ΠΑΔ στους Αναδόχους ΕΠΜ

Διάθεση της δεύτερης βάσης δεδομένων [39 ΠΑΔ 10-50 τ.χλμ. εντός δικτύου Natura 2000] στο συντονιστή των ΕΠΜ (ENVECO) κατόπιν αιτήματός του και προώθησή της στους μελετητές των ΕΠΜ με τη σύμφωνη γνώμη της Διευθύνουσας Υπηρεσίας στο ΥΠΕΝ,  για ελεύθερη χρήση των δεδομένων ως προς τους όρους και περιορισμούς για τις χρήσεις γης εντός του δικτύου Natura 2000 και των όμορων περιοχών.

31/12/2021
Υπογραφή των 6 Υ.Α. των Περιοχών Άνευ Δρόμων

Υπογράφονται οι Υπουργικές Αποφάσεις απαγόρευσης δρόμων και τεχνητών επιφανειών σε 6 ορεινά οικοσυστήματα της Ελλάδας

7/1/2022
Τρίτη γεωχωρική βάση δεδομένων ΠΑΔ

Ολοκληρώνεται η τρίτη γεωχωρική βάση δεδομένων όλων των 55 ΠΑΔ της Ελλάδας άνω των 10 τ,χλμ εντός και εκτός του δικτύου Natura 2000. Κατή Β. κ.α.  2022. Χωρική βάση δεδομένων των Περιοχών Άνευ Δρόμων της Ελλάδας άνω των 10 τ.χλμ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Έργο NATLAND χρηματοδοτούμενο από το Πράσινο Ταμείο. Διαθέσιμο στο https://bc.lab.uoi.gr/el/research/projects/roadless/. Δείτε εδώ

17/1/2022
Διάθεση τρίτης βάσης δεδομένων ΠΑΔ στο ΥΠΕΝ

Αποστέλλεται επιστολή στο ΥΠΕΝ (Υπουργός κ. Σκρέκας & Υφυπουργός κ. Γ. Αμυράς) γνωστοποιώντας τη νέα βάση δεδομένων. Η βάση αναρτάται με τη σύμφωνη γνώμη του Πράσινου Ταμείου στην ιστοσελίδα του Εργαστηρίου.

18/1/2022
Συνέντευξη τύπου του ΥΠΕΝ για τα Απάτητα Βουνά

Το έργο «Απάτητα Βουνά» ανακοινώνεται επίσημα σε συνέντευξη τύπου από τον Υπουργό κ. Κ. Σκρέκα και τον Υφυπουργό κ. Γ. Αμυρά. Η ανακοίνωση αφορά σε 6 Υπουργικές Αποφάσεις που υπογράφτηκαν 31/12/2021 για 6 ΠΑΔ: Λευκά όρη, Τύμφη, Σμόλικας, Σάος, Ταϋγετος και Χατζή. Εκδίδεται σχετικό ενημερωτικό σημείωμα περί της νομοθεσίας των ΠΑΔ. Το θέμα λαμβάνει μεγάλης δημοσιότητας στα ΜΜΕ.

21/1/2022
Ο πρωθυπουργός για τα «Απάτητα Βουνά»

Πραγματοποιείται συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης παρουσιάζει τη λογική των «Απάτητων Βουνών» και ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος κ. Γ. Αμυράς παρουσιάζει τις έξι σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, προτείνοντας την ένταξη άλλων 50 περιοχών στον Πρωθυπουργό. Εκφέρουν θετική άποψη και ζητούν επέκταση του προγράμματος επίσης οι: Γ. Ροκάς (οδηγός βουνού), Μ. Γανωτή (ΑΝΙΜΑ), Β. Κατή (BCL).  

04/03/2022
Τρίτη διεθνής δημοσίευση επί των ΠΑΔ - Science (Letter)

Δημοσιεύεται στο περιοδικό Science σχετική επιστολή με τίτλο "Greek roadless policy:
A model for Europe" από Kati V., Selva, N., and Sjögren-Gulve P.

31/05/2022
Ολοκλήρωση του εθνικού χάρτη των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας

Ολοκληρώθηκε ο εθνικός χάρτης των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας, υποβλήθηκε στο Πράσινο Ταμείο και στο ΥΠΕΝ. Ο αριθμός των περιοχών χωρίς δρόμους της Ελλάδας είναι 389 περιοχές διαφορετικών μεγεθών και 3518 νησιά/νησίδες άνευ δρόμων. Συνολικά, ο εθνικός χάρτης αποτελείται από 3.907 περιοχές χωρίς δρόμους, η συνολική έκταση των οποίων αντιστοιχεί στο 6,18% της έκτασης της Ελλάδας. Ο χάρτης συνοδευεται με μια πολιτική συνοψη 40 σελίδων επί της χρήσης των αποτελεσμάτων της έρευνας για την προστασία της φύσης και του τοπίου της Ελλάδας με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.

25/08/2022
Παρουσίαση του έργου σε διεθνές συνέδριο

Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του έργου σε διεθνές συνέδριο - 6th European Congress of Conservation Biology (ECCB) “Biodiversity crisis in a changing world”, στην Πράγα της Τσεχίας. Χώρες όπως το Ισραήλ, η Ιταλία, η Γαλλία και η Νορβηγία εκφράζουν το ενδιαφέρον τους για υιοθέτηση παρόμοιας εθνικής νομοθεσίας. Η πρωτοβουλία ROADLESS παρουσιάζεται στο περίπτερο της οργάνωσης SCB και η επιτυχία της Ελλάδας αναφέρεται σε σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο της Επιτροπής Πολιτικής (SCB-Europe/PC). 

2022
Πρόθεση για αυστηρή προστασία 55 βουνών στο πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης

Στην εθνική αναφορά προς τα Ηνωμένα Έθνη για την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, και ιδιαίτερα του στόχου 15.4 για την προστασία των βουνών, η Ελλάδα ανακοινώνει την πρόθεσή της για την προστασία 55 ΠΑΔ. 

Greece: Voluntary National Review 2022 on the implementation of the 2030 Agenda for sustainable development. https://hlpf.un.org/countries/greece/voluntary-national-review-2022

Through the “Untrodden Mountains” initiative, a special protection status for mountain areas of particular natural and cultural importance for the country is created, by their designation as strictly protected areas, where man-made interventions such as road construction and any type of building activity are prohibited, so as to prevent an important threat to biodiversity, which is the ecosystems’ fragmentation. The first six areas to be included in the
initiative are: White Mountains (Lefka Ori) in the island of Crete, Saos mountain in the island of Samothrace, Smolikas and Tymfi mountains in Epirus, Taygetos mountain in the Peloponnese and Hatzi mountain in Thessaly. A legislative adoption of the initiative is under way. At the same time, data for another 55 pristine mountain areas are collected for the initiative’s expansion. Regarding mount Olympus, the highest mountain in Greece, which is of particular natural, cultural and historic value for the country and globally, a legal framework for its designation as a National Park and the definition of protection zones, land-uses, conditions and permitted activities has already been adopted. 

30/09/2022
Ολοκλήρωση του έργου NATLAND

 Ολοκληρώνεται το έργο NATLAND υπό τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου.

23/8/2023
Θεσμοθέτηση ΠΑΔ Δήμου Αγράφων

Θεσμοθεταίται ΠΑΔ στο Δήμο Αγράφων συνολικής έκτασης 94,42 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο ΦΕΚ Δ 524/23-8-2023.

27/1/2023
Θεσμοθέτηση ΠΑΔ στο όρος Μαίναλο

Θεσμοθετείται ΠΑΔ στο όρος Μαίναλο έκτασης 44.98 τετρ. χιλόμετρα με το ΦΕΚ Δ 44/ 27.1.2023

8/3/2023
Τέταρτη διεθνής δημοσίευση επί των ΠΑΔ (wilderness) της Ελλάδας

Δημοσιεύεται στο περιοδικό Biological Conservation διεθνής δημοσίευση με τίτλο: Kati et al. 2023. How much wilderness is left? A roadless approach under the Global and the European Biodiversity Strategy focusing on Greece. Biological Conservation 281: 110015. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2023.110015

25/4/2023
Θεσμοθέτηση ΠΑΔ στο όρος Δίκτη

Θεσμοθετείται ΠΑΔ στο όρος Δίκτη έκτασης 66.29 τετρ. χιλόμετρα με το ΦΕΚ Δ 303/ 25.4.2023

Απήχηση της νομοθεσίας ΠΑΔ

Στο χωρίο αυτό δημοσιεύονται οι αντιδράσεις φορέων για το πρόγραμμα «Απάτητα Βουνά» και της έως σήμερα νομοθεσίας επί των Περιοχών Άνευ Δρόμων με τη μορφή ανακοινώσεων, δελτίων τύπου και ψηφισμάτων επιστημονικών φορέων, ΜΚΟ και λοιπών φορέων.

SCB Europe Press Release: Greece gives legal protection to roadless areas.  27/1/2022. See εδώ και εδώ  

SCB Europe Επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή επί της ανάγκης πολιτικής περιοχών άνευ δρόμων και επί του κινδύνου της ταχείας ανάπτυξης υποδομών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας 26/3/2021. Δείτε εδώ  

NEMOR Επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο “Need for European mountainous landscapes conservation through a roadless policy”. 12/7/2022. Δείτε εδώ 

WILD EUROPE: Greece leads the way to roadless protection. See εδώ

26/1/2022: Ελληνική Οικολογική Εταιρεία: Ανακοίνωση για τα "Απάτητα Βουνά"

27/1/2022. ΕΖΕ-Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Ανακοίνωση για τα "Απάτητα Βουνά".

9/2/2022. Hellenic Ornithological Society. Ανακοίνωση για τα "Απάτητα Βουνά" 

9/2/2022. Ανακοίνωση ΜΚΠΟ με τίτλο: ΑΝΙΜΑ, Αρκτούρος, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Εταιρία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, MEDASSET, Mom, WWF

Νέα

News on the ROADLESS & NATLAND projects, including notifications of new material published, articles in the press and other media, relevant policy impact and feedback from society are posted in the BCL facebook page. Selected news are posted here 

Γρήγορη αναζήτηση